CONTO DE NATAL
Por Emilio Álvarez Blázquez
A mula tíralle o couce,
A vaca bótalle o alento;
Maldita señas por mula,
De ti non sairá proveito;
Bendita señas por vaca,
Cada ano teu terneiro...
“Bos Reis, bos anos, que no días o aguinaldo”
Si o ano ten sido bó, será abondoso o aguinaldo tamén. A íl amecerá cada quinto unha galiña, e o dia de Reis faráse na rúa da Area unha carreta tradicional. Todol-os quintos a cabalo –cabaleiro e cabalgadura adobiados profusamente de fintas, banadas e pano- “correrán as galiñas”.
Antre dous cadabullos verticais téndese unha cordiña que nun dos cabos queda ceibe pra ser tensada a vontade por un acólito. Do centro da corda, atadas das pernas, pendura unha galiña que ten de ser arrincada do supricio polos quintos. Istes, en ringla, van pasando vertixionosamente baixo do espantado animal; pican de espora, enderéitanse dun pulo na cadeira, alongan o brazo... e deixan tras de sí un revoo de prumas e o aleteo tráxico da ave martirizada, que no intre mesmo da apreixón ten sido inzada ó ouro pol-o vivace manipulador da maroma. É unha sucesión sin remate de carreiras, teimas arrabeadas dos mozos e sustos do suspenso animal, porque os xinetes pasan pasan e pasan e repasan o camiño, nunha doble intentona de ida e volta sin dar folgo ó revóo espantando violentamente ó ar, con un berro de triunfo, e o animal tenciona un vóo agobiado, pra rematar afundindo o pico no chan diante dunha roda de mociñas endomingadas.
Outra galia rube ó tormento. Cando remata a festa, vencida a tarde, apenas si queda o tempo preciso pra as cociñar todas e ultimar a cea abondosa dos aguinaldos, con que os novos quintos poñen cabo ás súas gozosas Pascuas de Natal. Val que ás máns das cociñeiras chegan as aves desprumadas xa...
Tense perdido rúa abiaxo a ronda dos quintos. Xa se escoita lonxana a música que cantan, e con ila ven a se confundir vagamente o tanguer obstinado de Molaciños e o tremente bicárese da nave riba da terra, conmovida pol-o inmorredeiro miragre do tempo anovado.
- Non temos nada que cear...
- Coitados de nós..
- Nin un migallo de pan siquer.
- ¡Coitadas de nós!..., tornóu a decir a rapaza, como un eco doorido.
Senatadas no limiar do casal homilde que alumea a lus do bimbio decembreño, as dúas mulleres poñen nas súas voces un recatado siseo como si entenderan espertar as cousas pantásticas da noite. O rumor da iauga, crebada bo trocho dunha acea achegada, enche todo o silencio da sua conversa...
A aboa é vella, pero sin dentes i enrugada, ten un ar de beleza amabre que lle dan os seus ollos azús, o rubor das súas meixelas miragreiramente frescas, e os seus cabelos crenchos e abondosos. Composto o mantelo, recosida e limpa a falda voandeira, recende a madeira cerne a pedra de muiño a recóbado do carreiro, na hora do solpor.
A rapaza é espigada e loira. Non tan belida como lembra télo sido a aboa, ten os ollos saudosamente grandes e hai en toda íla un ar de mansedumbre asosegada.
- ¡Que tristura chegar a probes!... –sigue cramando a voz da aboa- ¿Quén ollóu a casa farta dos meus pais canda andábamos no servicio do Pazo!! Un ano logo que a túa nai, criei eu a Don Afonsiño, e terias de ver que boroas de millo levendado e que cuncos de leite con mel adrezaba a Misia pra me cuidar... ¡Eran tempos de regalía, rapaza! Os señores eran máis dispensadores i éramos os criados máis temerosos e cumpridos. Hastra os froitos eran outros, que agora semellan murchos os herbales e maldizoados os pomares... O souto dos castiñeiros era unha benzón dos probes e a iauga da fonte de Sata Comba Milagreira sandaba total-as febres... Traballábanse as terras en aparcería cos maorasgos e a servidume pagaba os foros en medidas cabales, porque os campos rendian e era lei anterga faguelo... Pasaban peleriños para Sant-Iago; durmian nos nosos palleiros e deixaban chea de santidade a aldea. Había lugares temerosos pra andados de noite, pero o ensalmo tiña máis poder que arestora pra librar do perigo... Tamén os santos erna máis dados ó miragre e así enchíanse os camiños, en días de romería, de xentes ofrecidas e quedaban ateigadas as sancristías de froitos de promesas... ¡Eran outros tempos rapaza!.
A rapaza escoitaba silandeira, sobrecollida a voz da aboa, que chega ós seus ouvidos como unha fala antañosa docísima, que lle fai aduviñar todo o engado da égloga vella, do vivir manso da fe montaraz...
Rutila riba dos campos un orballo recente e un cheiro de herbas crecedeiras esparéxese na noite maina. Sigue, achegado, o rumor da iauga crebada no trocho da acea...
O casal estaba preso da aba do monte, i enxergábase, aló embaixo, o val sementado de casiñas baixas co lar aceso. Ouvíase un rumor confuso de voces campesiñas. Eran os aldeáns que entraban a saudar ó seus veciños, desexándolle unha noite na paz de Deus, a pitiscar unha guinda ou melindre de almibre, a decir, de camiño, unha broma pícara á moza máis nova baixo a ollada patriarcal dos país. Ianse logo, e o marmurio das súas falas deixaba preso no ár coma un gozo de anunciación... Pasaba unha parranda, estroulaba un foguete... había en todo unha ledicia inxenua e as almas, esquecido o duro vivir, algueirábanse na lembranza do Natal, baixo a paz da lúa fría... E ílas nada tiñan pra cear e ninguén rubía a lles dar algo con que pasar, ou, ó menos, unha boa palabra... ¡Qué tristura chegar a probes! Pena pol-a neta, que a aboa xa pra pouco estaba e canto máis axiña finara, millor. Deus logo tivera misericordia díla, que mala nunca fora, e cando puido deu os probes esmola e agora non a pedía por non apenar á rapaza, que era mansa e asustada, como unha pombra branca, coitada! Ao sustento do día chegaban con algo que recollían por faguer mandados ou lavar roupa, pero aquilo era un mal vivir. E días había, coma íste, que sin nada pasaban; xa tiñan o corpo afeito a ílo, máis a noite de Natal era máis triste que ningunha, sin lume con que se quentar e un trago e un bocado pra regalar a boca. ¡Hastra pecado semellaba!
E niste matinar estaban cando ollaron unha luz moi viva e branca que rubia o camiño, cara o casal. Andaba paseniñamente a luz, como atoutiñando, i endexamais desaparecía inda que semellase dobrar un recóbado ou pasar tras dun penedo.
- Algún pastor que percura acougo...
- Haberá que o recoller
- Alguén que se perdéu...
- Darémoslle sinal do camiño... Si quere que se quede...
- Pan non hai, nin lume tampouco.
- Bó será darlle conversa e teito contra a xeada...
Pasou un anaco e ninguen chegaba, máis a luz seguía rubindo e o seu resprandor tremelucía nas pingas do orballo que esmaltaban os campos e as ponlas dos vellos carballos.
Aterecidas de frío, as dúas mulleres seguían sentadas no limiar da casa, presas no engado da noite, chea de voces no val, do rumor da auga na acea, dun recendo de herbas molladas e, agora, do brilo espranzado de aquila luciña que rubía, rubia e non chegaba nunca...
Quedáronse as dúas durmidas, antrecruzados os corpos. Cando espertaron non sabían canto tempo pasara: un segundo ou unha eternidade doorida. Pero era a mesma noite de Natal. Frente dilas habia un neno. Vestido con unha probeza limpísima, as máns coma un voo de pombas, a testa unha maraña de rizos dourados e a pel nidia e fina coma o ár da mañán.
A aboa e a rapaza miráronse, cheas dun asombro candoroso.
- ¿Quen eres, neno?
O neno sorríu, e baixo o luar, a súa faciana abríase como un relanzo de dozura.
- Perdinme pol-os montes. Ando fai tempo por istes camiños de embaixo sin topar saída. Hastra que ollei brilar dúas luces sobre dista porta.
- Pois non había nada aceso. ¿E tí non traguías unha luz acesa na man?
- Non traguía, non señora...
Tornaron a se mirar as mulleres, agora máis asombradas.
- Semella cousa de miragre...!
Nisto entráronse na casa; a ab oa díxolle que, pois que andaba perdido pasara a noite canda ílas. Eran probes e nada tiñan que lle dar, pero a rapaza faría pra íl un leito con palla de centeo mallado, e poderia durmir sin frío. Il respostóu que sí; que algo traguía no zurrón que, partido en boa vontade, chegaría para os tres. E puxo riba da artesa froitas madurecidas, doces e viños recedentes. E achegouse ó lar e con soio tocar leños, prendeu un lume estralante.
As mulleres probaron de todo, cobizosamente; o neno tomóu algunha cousa i en toda a noite non deixóu de surrir á ledicia pasmada da aboa vella e da rapaza nova e loira que apenas falaban, por non crebar o engaiolamento de aquila fermosa estampa.
Durmiuse primeiro o neno, riba das pallas, e tamén a aboa e a neta, contemprándoo, quedáronse durmidas, aquecidas pol-o quentor dos leños, que non se apagaron en toda a noite...
E cando albeóu i espertaron a aboa e a rapaza, atoparon riba da palla onde o neno se deitara, un año branco durmindo que daba groria ollalo. E así sonóu logo pol-a terra ta que fora cousa de miragre..
Publicado na revista “Galicia emigrante”, febreiro de 1956, nº 18, pp. 25, 26 e 38.
Comentarios
Publicar un comentario