Visitas rexias a Tui. Dende 1502 con Manoel I de Portugual ningun outro monarca visitou Tui

Coñecedor da noticia da visita mañá mércores de S.M. El Rei D. Filipe VI á nosa cidade, concretamente á Comandancia Naval do Miño, inmediatamente xorde o interese por coñecer as anteriores visitas de monarcas á nosa cidade. Hai mais de cinco séculos que non visita Tui ningún monarca en exercicio. A última visita foi do rei portugués Manuel I no ano 1502 na súa peregrinación a Compostela. 

Con brevidade faremos unha enumeración sinxelas destas visitas rexias á nosa cidade que non pretende ser exhaustiva, pois varios dos seguidores deste blog nos reclaman este post e non houbo tempo de consultar a documentación e bibliografía necesaria. Sirvan estas notas como un apunte abondoso. Como sempre o extraordinario traballo de Francisco Ávila y La Cueva, “Historia civil y eclesiásticas de la ciudad de Tuy y su obispado”, é a fonte básica de información para enumerar estas visitas rexias á nosa cidade, que trataremos de presentar cronoloxicamente.

Carecemos de noticias sobre a presenza dun monarca do reino suevo na nosa cidade. Pero tendo en conta que tras a cidade de Braga, capital do reino, os outros enclaves urbanos de entidade eran Lugo e Tui é posible conxeturar coa presenza dos monarcas suevos nalgún momento na cidade tudense.

697: A primeira noticia certa é a presenza en Tui do rei Witiza, asociado ao trono polo seu pai, o rei Egica, e que instala en Tui a súa corte (a tradición atopa nesta circunstancia a orixe do topónimo tudense de “Pazos de Reis”). A presenza en Tui de Witiza apunta a que a nosa cidade ocupa, tras a conquista do reino suevo polos visigodos, unha posición preeminente en detrimento de Braga.

1057: Están en Tui o rei Fernando I e a súa esposa a raíña Dona Sancha que logo da toma de Lamego aos exércitos musulmáns visitan Tui de camiño á Catedral de Santiago, onde peregrinan para agradecer a vitoria militar ao apóstolo Santiago. Outros autores vinculan esta peregrinación á toma de Coimbra no ano 1064.

Fernando I de León, nun códice da Catedral de León

1112:  visita Tui a raíña Urraca que concede ao bispo Afonso II novas doazón que amplían o espazo xurisdicional concedido á sede tudense no ano 1095, agora coa entrega das vilas de Santa Mariña de Areas e de Spenicelo (Rebordáns) e outras propiedades na Veiga do Louro, etc.

1121: ao abeiro das loitas nobiliarias tan características destes tempos, coñecemos a presenza en Tui da condesa dona Tereixa de Portugal que conquista a nosa cidade, da que se retira diante da ofensiva da súa irmá, dona Urraca que viña acompañada do seu fillo, o futuro rei Alfonso VII, e outros nobres.

1137: Tras unha invasión do territorio tudense polo futuro Alfonso I de Portugal e unha inmediata reconquista polas tropas do monarca leonés, realizan unha estadía en Tui o emperador Afonso VII e a súa esposa dona Berenguela, que no 26 de xuño asinan na nosa cidade diversos privilexios e doazóns ao mosteiro de Oia e ao día seguinte ao favor do mosteiro de San Cosme e San Damián.

Posteriormente, o 4 de xullo, o monarca leonés asina en Tui co infante Afonso Henriques o coñecido como Pacto de Tui que lle garante a fidelidade do conde portucalense, aínda que por escaso tempo.

1159: visitan Tui os reis Fernando II e a súa esposa Dona Urraca onde asinan diversos documentos

1160: a finais do mes de xaneiro se reúnen en Tui o rei de Portugal Afonso I e o conde de Barcelona D. Ramón IV cunha representación de nobres e bispos de ambas partes para acordar as condicións da voda entre o herdeiro ao condado de Barcelona, D. Ramón, e a filla do monarca portugués, Dona Mafalda. Os esponsais foron asinados en Tui o 30 de xaneiro.

1169: Don Alfonso I de Portugal ao apoderarse da cidade ratifica a concesión do señorío da cidade ao bispo e igrexa de Tui nun documento asinado o 28 de marzo como compensación polos danos feitos á sede tudense.

1170: a finais de marzo está en Tui o rei de León, Fernando II que tras reconquistar a cidade, concede un dos privilexios mais importante da nosa historia, que determina o asentamento da cidade e o seu amurallamento así como a concesión de foros á cidade e os seus habitantes. Sobre esta estadía de Fernando II, que neste ano conmemoramos o seu 850 aniversario, nos temos ocupado en Tudensia: http://tudensia.blogspot.com/2020/03/viii-kalendas-aprili-24-de-marzo-850.html

Fernando II de León, nun códice da Catedral de Santiago de Compostela

Nestas xornadas posiblemente Tui acolleu unha reunión da curia rexia que para algúns historiadores sinala o inicio do sistema parlamentario. Tamén temos escrito sobre este tema neste blog: http://tudensia.blogspot.com/2020/04/naceu-en-tui-en-1170-o-parlamentarismo.html

1186: conquista Tui o monarca portugués Sancho I causando diversos danos á igrexa e cidade que logo compensa cunha doazón ao bispo D. Beltrán o 1 de xullo.

1201: o vinte de xaneiro estaban en Tui o monarca Alfonso IX de León e a súa muller, Dona Berenguela de Castela onde asinan un documento a favor do Mosteiro de Oia; seguen na nosa cidade o 11 de abril onde volven asinar a doazón do realaengo e vila de Saa e a igrexa de Erizana (Baiona) ao favor dos monxes de Oia. Avila y La Cueva citando a varios autores da certa verosimilitude a hipótese do nacemento en Tui do futuro Fernando III, na prolongada estadía dos seus pais na nosa cidade.

1208: Alfondo IX retorna de novo á cidade de Tui onde asina diversos documentos

1213: De novo está documentada a presenza de Alfonso IX en Tui xunto ao seu fillo Fernando.

1219: o rei de Portugal, Afonso II, visita Tui na súa peregrinación a Santiago para implorar do apóstolo a saúde.

1232: Visita, xa como titular da coroa unificada de León e Castela, Fernando III a nosa cidade nos meses de febreiro e marzo.

Fernando II, nun códice da Catedral de Santiago de Compostela

1243: O rei Sancho II de Portugal visita á nosa cidade no seu Camiño de peregrinación a Compostela.

1372: Enrique II de Castela ao coñecer a ocupación da cidade por un grupo de nobres que encabeza Alfonso Gómez de Lira luego que el rey lo sopo partió de Burgos e fue para Tui e cerco la cibdad e estovo y fasta que la cobró e dexó en ella recabdo , asi recolle Suso Vila citando a Pero López de Ayala a presenza do rei en Tui, onde permanece varias xornadas negociando co monarca portugués o “Acordo de Tui” que pacifica temporalmente as fronteiras.

1390: Suso Vila, a quen lle agradezo a súa colaboración, recolle tamén a presenza do monarca castelán Juan I en Tui logo dunha nova ocupación portuguesa por Joao I.

1418: o 26 de xullo deste ano o rei D. Joao I de Portugal conquista Tui e o noso historiador de referencia  Avila y La Cueva sinala: y estando aqui aquel Soberano para entrar en ella armo caballero en el mismo campo a su hijo natural don Alonso, primer duque de Bragança, y después de esta ceremonia entró en Tuy con su gente

1502: no mes de outubro visita Tui o monarca portugués D. Manuel o Venturoso, na súa peregrinación á Catedral de Santiago de Compostela.

Tanto na Idade Moderna como nos séculos contemporáneos a cidade de Tui estaba situada nun dos limites do imperio español e afastada por tanto dos centros de poder que xustificasen a presenza dun monarca neste territorio.

Haberá que agardar ás visitas que realiza Alfonso XIII á cidade de Vigo nos anos 1904 e 1927 en que viaxa ata a cidade olívica en ferrocarril que circula pola liña de Ourense pasando pola estación de Guillarei onde é saudado, ao paso do tren, por grupos de veciños.

Nin presidente das dúas Repúblicas españolas visitaron Tui durante o exercicio do seu cargo. Será no ano 1968, en agosto, cando o anterior Xefe do Estado, Francisco Franco, achéguese a Tui para visitar as obras recen finalizadas de rehabilitación do conxunto catedralicio tudense e inaugurar o Parado de Turismo “San Telmo”.

Logo de cinco séculos de novo un monarca, herdeiro dos monarcas do reino de Castela, visita de novo esta cidade e de novo a súa presenza está vinculada con temas militares; agardamos que no futuro poidamos contar cunha nova visita do monarca español á propia cidade de Tui.