Ir al contenido principal

"Os bandos de Reis" tudenses


Entre as vellas tradicións do Nadal tudense hoxe desparecidas pero das que áinda conservamos a memoria fresca, estaban os cantos ou bandos de reis. Este cantos forman parte dos chamados cantos de Nadal, amplamente estendidos por Galicia, e nos que podemos diferenciar: cantos de Nadal, de aninovo, os aguinaldos e os cantos de reis.

Na comarca tudense era habitual xuntarse un grupo de personas para interpretar estes cantos polas casas da parroquia. As lembranzas dos nosos maiores falan das xuntanzas para facer os ensaios, afinar os instrumentos, aprenderse as letras, ou mesmo inventalas.

Era habitual que saira algún instrumento melódico,especialmente a gaita ou o acordeón, pero a cotío estaban acompañados doutro instrumental caseiro.

Gaiteiro de Guillarei, 1915

Alberto Romer no libro “Anécdotas e vivencias de Tui e comarca II” (Tui, 2002) enumera estes instrumentos: “Moitas das cantigas do Nadal eran acompañadas de instrumentos caseiros como: tapóns de gasosas cravados nunha táboa, botellas de anís que se rascaban cun garfo, anacos de cana rachada, anacos de cana con buratos que facían as veces de rasqueta, cunchas do mar que se esfragaban unhas contra outras (as preferidas eran as de vieira), o papel tirante pegado aos labios que se facia soar coa boca, a pandeireta e, a falta dela, batíase coas máns na artesa. Tamén as ferramentas do campo servían como instrumentos batendo no chan oun contra as pedras da lareira. Pero cando había na casa unha gaita e unha pandeireta sobraban a metade dos outros instrumentos.€”

Andando os anos aqueles grupos espontáneos que percorrian a veciñanza se achegan, nalguns casos, ata a propia cidade para cantar os bandos dos reis e os aguinaldos na procura dunha propina ou dun agasallo comestible. Estes grupos enchian de sabor popular a celebración do Nadal tudense. Posiblemente foi en Pexegueiro onde esta tradición conservouse mais serodiamente e aínda na actualidade contan cunha rondalla que ben participando anualmente na Cabalgata tudense.

Na publicación antes reseñada se recolle o seguinte canto de reis que paga a pena reproducir e que foi recollido por Dona Remedios Dominguez García

Muy buenas noches señores

préstennos su atención

lo que nosotros cantamos

por toda la población.


Aqui nos tienen señores

con su permiso a cantar

si ustedes nos dan licencia

lo vamos a empezar.


Quien era aquella señora

que por la sierra venia

era la Virgen doncella

era la Virgen María.


Un niño trae en sus brazos

un niño que relucía

El era Hijo de Dios

bajo de tanta pobreza


Sin tener en que envolverlo

mas que una poquita hierba

la mula bien se la come

y el buey bien se la lleva.


Maldita sea la mula

que en el suelo se flanquea

nunca ella hijos “paira”

ni cosa que le descienda.


Irás al monte Calvario

y hallarás una escalera

una cruz y un letrero

que dirá de esta manera.


Aquí murió Jesucristo

rey de los cielos y tierras

murió por los pecadores

sin que no lo redimieran.


Redímeme a mi Señor

que soy el más pecador


Del tronco sale la rama

y de la rama la flor.

De la flor salió la Virgen,

de la Virgen el Redentor.


Adiós víspera de Reyes

buen principio de buen año

entre damas y doncellas

los Reyes hemos cantado.

Xa nun “post” do pasado ano recolliamos outros versos citado por Manuel Fernández Valdes que cantaban os grupos de mozos, e ás veces non tan mozos, que percorrian as portas de Tui

Somos os reises do quiquiriqui
imos a ver o que nos botan aquí.
Somos os reises do cacaracá
vamos a ver que nos botan acá.
Somos os reises da Cabra Fanada
vimos aquí, non nos deron nada.

Temos pois evocado esta vella tradición das terras tudenses, expoñente da ampla riqueza que a nosa cultura popular posue nestas ribeiras miñotas que, lamentablemente, estamos perdendo paseniñamente e que, por magoa, non goza nin do recoñecemento nin da valorización da que é merecente.

Dende Tudensia os nosos desexos a todos os nosos seguidores: ¡que cantedes ben os reises!.

Comentarios

  1. Es verdad, esa mismos "reis" son los que se cantaban en Ribadelouro. Me acuerdo de mi niñez cuando venian los vecinos a casa y los interpretaban, y se les daba vino balco con azucar, manises, nueces...
    Me gustó mucho el artículo.
    Saludos Javier Ferruxo.

    ResponderEliminar

Publicar un comentario

Entradas populares de este blog

A fábrica de galletas "La Peninsular"

Temos sinalado neste blog en diversas oportunidades o descoñecemento que posuimos da historia contemporánea de Tui fronte a outros períodos históricos moito mais investigados que a nosa historia mais recente. Aspectos como a vida política tudense na primeira metade do século XX seguen esperando un achegamento como tamén os procesos e dinámicas socias desenvolvidos no noso territorio. Hoxe ofrecemos en Tudensia un post sobre a fábrica de galletas “La Penínsular” que abrangue case medio século da vida económica tudense. Achegamos a información ofrecida polo profesor de historia económica da Universidade de Santiago de Compostela, Angel Ignacio Fernández González, no seu blog “Galicia Agraria” nun documentado post sobre a industria de galletas en Galicia nos principios do século XX. Aportamos a rica e moi completa información que achega profesor Fernández algunha pequena referencia da nosa autoria colocadas como notas. http://galiciaagraria.blogspot.com.es/2012/03/gall...

Emma Álvarez Besada a primeira tudense doutora en medicina

O legado dunha comunidade está conformado por un conxunto de bens materiais, que adoitamos denominar patrimonio, xunto cun amplo abano de elementos inmateriais que definen o seu carácter e a súa pervivencia no tempo. Entre estes bens intanxibles ou inmateriais ocupan un lugar non menor aquelas personalidades que ao longo do tempo teñen deixado unha pegada perdurable na memoria colectiva ou aquelas outras que, ás veces esquecidas ou non recoñecidas, expresan na súa traxectoria fitos senlleiros para a vida colectiva. Hoxe queremos recuperar dende Tudensia unha desas figuras olvidadas pero que no seu momento histórico tiveron unha pegada significativa na vida social e colectiva da nosa cidade e de alén dos seus termos xeográficos. As novas demandas sociais se expresan tamén na historiografía que investiga aos grupos sociais discriminados ou marxinados nos diferentes momentos do pasado. Retrato de Emma Álvarez Besada, foto da orla da Facultade de Medicina de Madrid, 1931 Unha revis...

Bo Nadal cun texto de Manuel Lago González: “Noite Boa” (1892)

Felicitamos hoxe aos seguidores de Tudensia estas festas do Nadal recuperando un breve texto, non o chamaría nin relato, sobre como se celebraba a Noiteboa nas aldeas de Tui nas últimas décadas do século XIX, nun momento en que os labregos galegos vivían nunha economía de subsistencia e nunhas moi duras condicións de vida. Anxo no capitel do arco triunfal da igrexa de San Domingos de Tui, sec. XV Trátase dun texto de Manuel Lago González publicado o 24 de decembro de 1892 no xornal tudense “La Integridad”. Daquela Manuel Lago era un presbítero que formaba parte do claustro de profesores do Seminario tudense e que tiña unha activa participación como xornalista e na vida social en Tui. Ao xornalismo entregouse Lago con verdadeira ardentía e a tarefa que se impuxo foi querer incorporar a defensa das tradicións e os intereses de Galicia ao ideario católico de signo integrista (oposto radicalmente ao liberalismo). Este texto, que non foi publicado posteriormente a súa edición en “La Int...