A amiga Eva González solicitoume un resume da charla que foi editado este pasado sábado, 26 de setembro, no suplemento "Baixo Miño / Louriña" do "Faro de Vigo".
Con aquela conferencia, e con este artigo, pretendia únicamente clarexar un pouco a "biografia tudense" de Francisco Sánchez e contribuir a colocar a este egrexio pensador no privilexiado lugar que lle corresponde na historia da nosa cidade, divulgando a súa traxectoria e trascendencia para que os nosos veciños poidan coñecer e valorar a senlleira figura de Sánchez. Agardamos que asi vaia ocupando o lugar que, en xustiza, lle corresponde na vida tudense.
A INFANCIA TUDENSE DE FRANCISCO SÁNCHEZ
Ao abeiro da celebración na cidade de Tui das Xornadas Europeas da Cultura Xudía o Concello ten lembrado a figura do médico e filósofo tudense Francisco Sánchez, coma un dos referentes da memoria xudía na nosa localidade. Salientemos que Sánchez é un dos principais elementos da historia da filosofía do Renacemento europeo gracias, especialmente, a súa obra “Quod nihil scitur” (Que nada se sabe) na que abre camiños como precursor do pensamento moderno, xa da tradición empírica impulsada por Bacon ou xa da traxectoria racionalista deseñada por Descartes.
Pero curiosamente o tema que máis ten ocupado aos investigadores sanchecianos non é a súa obra, senón unha cuestión aparentemente menor como é o seu lugar de nacemento. En 1636, aos trece anos da morte de Sánchez, os seus fillos e o seu discípulo Delassus editan a súa “Opera médica e philosophica” onde este último o considera nado en “Bracara lusitanus urbs” (na cidade de Braga – Portugal). Dende aquela a maioría dos estudosos, agás algunha excepción, o consideran portugués, sendo asumido en Portugal como unhas das súas referencias nacionais en materia filosófica.
Nos primeiros anos do século XX un erudito francés H. P. Cazac descubre diversos escritos autógrafos de Francisco Sánchez nos arquivos da Universidade de Montepellier –onde doctorouse en Medicina en 1574- nos que se define como “hispanus diocesis bracarensis” e mesmo “Ego, Francisco Sanctius, hispanus, natus in civitate Tudensi”. A condición de tudense do noso pensador parecía irrefutable, tendo nacido en 1550 segundo os datos da súa partida de defunción.
Pero en 1920 o investigador portugués José de Sousa Machado atopa a inscrición de bautismo de Sánchez nos arquivos da parroquia de San Xoán do Souto, un arrabaldo de Braga, un 25 de xuño de 1551. O debate sobre a súa patria voltaba de novo á palestra con este achádego.
Finalmente no ano 1987 o historiador tudense Ernesto Iglesias Almeida achaba o contrato realizado, en 29 de abril de 1558, entre o Cabido catedralicio e o licenciado Antonio Sánchez, médico e pai do noso pensador. Un documento excepcional para a biografía de Sánchez que ata agora está escasamente recoñecido nas biografías sanchecianas.
Desta serie de datos documentais e fronte aos que seguen defendendo que Francisco Sánchez naceu accidentalmente en Tui ou que únicamente estivo poucos meses residindo nesta localidade, podemos establecer a seguinte hipótese:
- A familia Sánchez chega a Tui dende as terras de Aragón fuxindo da persecución que sufrían os xudeus e os cristiáns novos naquelas terras, pois Galicia era unha terra sen conflitos antisemitas, de dificil acceso e con fáciles saídas cara Portugal e o océano. En Tui nace o fillo do médico Antonio Sánchez, Francisco, en 1550.
- Ao ano seguinte é bautizado en Braga, pois posiblemente o pai procurase traballo naquela cidade e para gardar as apariencias sacramentaría ao neno, acto no que participan xentes da alta sociedade bracarense, os seus clientes.
- A presión antixudea en Portugal que esixe limpeza de sangre non só a militares, membros do clero ou da administración senón tamén a médicos e farmacéuticos, e a búsqueda de mellores traballos traen de novo a Antonio Sánchez a Tui, en torno a 1558, traballando daquela como médico do Cabido.
- E posiblemente dende Tui, cando en 1562 –a pouco do establecemento do Tribunal da Inquisición en Galicia- marchan cara Burdeos, cidade de acollida para moitos xudíos da Península, e tamén para membros da familia Sánchez, e onde Francisco Sánchez figura matriculado nese mesmo ano no College de Guyenne.
Deste xeito podemos afirmar que a infancia de Francisco Sánchez transcurriu na nosa cidade, e polas mesmas rúas que aínda hoxe conservamos medrou este rapazolo que andando os anos sería unha das figuras máis egrexias do pensamento do Renacemento europeo.
Rafael Sánchez Bargiela
Comentarios
Publicar un comentario