Ir al contenido principal

55 anos do Descenso do Miño


Hoxe sábado, 10 de agosto de 2019, a cidade de Tui acollerá unha nova edición do Descenso Internacional do río Miño, unha proba deportiva que cada ano se consolida como referente do deporte da piragua en Galicia pero tamén como un importante recurso turístico. Así foi recoñecido o pasado ano coa declaración, pola Xunta de Galicia, do Descenso do Miño como festa de interese turístico galego.


Celebramos este ano o 55 aniversario do inicio desta proba e a XLVIII edición deste Descenso (debido a que entre os anos 1969  e  1977 non puido celebrarse esta competición por diversos problemas de orzamento) e dende este bloque queremos lembrar os inicios deste evento deportivo, rememorando especialmente a súa primera edición o 23 de agosto de 1964.

Achegarse aos inicios do Descenso do río Miño é tamén un xeito de achegarse aos importantes esforzos da sociedade tudense pola valorización e aproveitamento do río Miño. A perdida das condicións de navegabilidade deste tramo do río, a desaparición do tráfico fluvial, especialmente o seu último capítulo o promovido polas serrarías repartidas polas súas ribeiras, deixaron unicamente en vigor o aproveitamento da pesca do Miño. Un proceso que abrangue a primeira metade do século XX. A mellora das condicións socio-económicas de España cos primeiros pasos do proceso de desenvolvemento do país no últimos anos da década de 1950, implican tamén novas posibilidades para o lecer, para o impulso do deporte e o turismo.

Os precedentes que nos conducen á primeira edición do Descenso están ligados ao proceso de valorización do río Miño para a practica deportiva e o impulso a creación dun clube náutico na cidade.

A través do Boletín de Información do Centro de Iniciativas y Turismo de Tui, de cuxas páxinas recollemos a información, coñecemos que nos anos previos á celebración do primeiro descenso existían diversas iniciativas de carácter deportivo que tiñan como obxecto promover as posibilidades que o río Miño, ao seu paso por Tui, ofrecía para a práctica do deporte e as conseguintes oportunidades turísticas que abría para a cidade e as súas xentes.

O Club Náutico de Tui foi creado, cunha comisión xestora, no ano 1960 por un grupo de entusiastas tudenses coa colaboración especial do Comandante da patrulleira “Cabo Fradera”, Eduardo Martínez de la Calleja, que promove a súa creación e xestiona a consecución das primeiras embarcacións ao servizo do Clube.  Martínez de la Calleja é un dos artífices deste proceso de promoción do noso río e asi foi declarado, en abril de 1961, fillo adoptivo de Tui pola Corporación Municipal, entregándolle a distinción nas festas de San Telmo de 1962.

En outubro de 1960 tivo lugar “patrocinada por el Sr. Ayudante de Marina una interesante prueba piragüista de ascenso y descenso del río Miño, en su tramo Tuy-Salvatierra-Las Nieves”. A pesar de la inclemencia de tiempo y la dureza del recorrido –fueron superados los 14 “rayones”- la prueba ha constutuido un rotundo éxito

O 28 de xaneiro de 1961 se elixe a Xunta Directiva do “Club Náutico de Tuy” que substitúe á provisional con esta composición:
  • Presidente: Comandante Lancha “Cabo Fradera”
  • Vice-presidente: Alcalde de Tui
  • Secretario: José L. Romaní González
  • Tesoureiro: Alberto Ballesteros Ballesteros
  • Comodoro: Rogelio Núñez Pascual
  • Vogais: Juan J. Oliveira Vieitez, Alfonso F. Lage Fernández e Pelayo Fernández Fernández.
Aínda que as dificultades son moitas e determinan  dubidas sobre a súa viabilidade, en abril de 1961, o Club Náutico organizou diversas regatas internacionais, que contaron coa participación do Club Náutico de Viana do Castelo, Club Mocedades da mesma cidade portuguesa, Club Náutico de Vigo, Escuela Naval Militar de Marín e o clube anfitrión, o Club Náutico de Tui. Disputouse o Trofeo Fradera na categoría de snipes, Copa Pepsi-Cola na modalidade de “yolas” e finalmente unha proba de “outrigger” completando a xornada unha competición de motonáutica.


O xa citado Boletín do CIT informa no seu número de maio de 1961:
El Club Náutico de Tuy es ya una realidad, que estimamos interesantísima para el porvenir de la ciudad. Oficialmente constituido con la autorización debida de los organismos competentes, tiene ya en propiedad varias embarcaciones, más la promesa de otras donadas por Entidades Estatales (…) Ha llegado el momento  de comenzar la segunda fase de su puesta en marcha, mediante la captación de mayor número de socios, sobre todo, propietarios-fundadores, para abordar el proyecto de su edificio social, bar, piscina, etc.
Para ello se ha realizado un serio estudio económico, basado en un capital inicial de 500.000 pesetas, de las cuales  330.000 aporta la Delegación Nacional de Deportes (165.000 a fondo perdido) que revierten a favor de los socios fundadores asi como el material deportivo.
Las cuotas  en un principio acordadas son las siguientes:
Propietario-fundador, 50 pesetas mensuales (aportación inicial no inferior a 500)
(Socio de) Número, 35 pesetas
Transeúntes, 60 pesetas
Deportivos, 8 pesetas.

Pese as expectativas que recollía esta noticia o Clube non acababa de despegar tanto a nivel organizativo como deportivo. Asi que na primavera de 1961 lógrase a súa definitiva posta en marcha coa chegada á presidencia da súa directiva do empresario tudense José González García, que será o gran promotor e patrocinador durante varios anos da actividade do Club Náutico tudense. Recollemos a crónica do Boletín do CIT:
gracias a la decidida y generosa intervención de nuestro buen amigo don José González García, esta manifestación náutica de la vida tudense, tan elogiada por turistas y veraneantes, ha entrado en una activa etapa de realizaciones e iniciativas (…) Es obligado destacar la celeridad con que el Sr. González ha adquirido el local más adecuado, estratégicamente situado al lado del río y frente a Cuartel de Marina –antiguo almacén de serrerías- dio las ordenes oportunas para comenzar las indispensables obras de adaptación que lo convertirán muy pronto en su sede social, con los servicios del caso: salón-bar, oficinas, almacén para barcos, etc.”

O 11 de maio de 1962 ten lugar unha Xunta Xeral onde dimite a anterior directiva, asumindo a presidencia José González ao que acompañan na Xunta Directiva: M. Cela, López (D. Manuel), Ballesteros (Alberto), Pedro de Miguel, Sistiaga, Molina y Gómez (don Wenceslao). “También por aclamación y a propuesta de la Presidencia fue nombrado Presidente Honorario, con voz y voto, el actual comandante del “Cabo Fradera”, don José Estrán, en vista de las facilidades que, en todo momento, viene prestando a las actividades del Club”

Con motivo das festas do Carme dese mesmo ano, o Clube promove durante tres xornadas diversas competicións deportivas nas augas do río Miño, e finalmente o 12 de agosto de 1962 tivo lugar o acto oficial de inauguración das súas instalacións coa presenza de autoridades civís e militares e que congregou a numerosos veciños. Amais dos actos protocolarios tiveron lugar diversas probas de motonáutica e esquí acuático.



Daquela o Club contaba con varias seccións deportivas:
-        Vela, con sete “snipes”
-        Piragüismo con 14 canoas
-        Remo, que dispuña de 10 embarcacións de recreo e un out-riger de oito e timonel
-        Natación
-        Pesca
-        Motonáutica, con varias fuerabordas


No decurso do acto de inauguración o Presidente do Club “terminó  prometiendo que en el próximo año se celebrará la primera prueba internacional de descenso del Río Miño en piragua, -idea que le fue sugerida por el Excmo. Sr. Gobernador Civil (José González-Sama Garcia)-.”

Aínda no ano 1963 organiza un II Descenso, continuidade do celebrado dous anos antes, na que participaron, entre outras tres piraguas do Náutico tudense; “clasificándose en la calse turismo, en primer lugar, la C-2 “Randufe” tripulada por Antonio López y José Juan Fernández; en segundo, la C-2 “Rebordanes” de Ramón Areses y Manuel López; la K1 de Jaime González se distinguió por se una de las pocas que no ha sufrido vuelco en todo el recorrido de la prueba”. Tamén participaban  José García e  Juan Cendón.

Haberá que agardar ata o 23 de agosto de 1964 en que tivo lugar o primeiro “Descenso del tramo Internacional del río Miño” que se dividía en dúas etapas: primeiro de Salvaterra ata Caldelas, onde tiña lugar un descanso e comida campestre, e de seguido a segunda etapa dende Caldelas ata a Ponte Internacional de Tui onde estaba situada a meta.

Recollemos do Boletín do CIT o relato da xornada:
A las nueve de la mañana de domingo se concentraron todos los participantes en el edificio del Ayuntamiento y seguidamente se inició el desfile de los piragüistas hasta la Corredera, presididos por la comparsa de Gigantes y Cabezudos, gaitas de país y grupos de troboadas de ambas riberas del Miño (…) desde la plaza de la Inmaculada, por carretera, se formó la inefable caravana, modelo de organización, hasta Salvatierra en donde fue recibida entre estampidos de cohetes y sones de gaitas.


En tanto se llevaban a efecto los preliminares de la prueba a orillas del Miño, celebrose una animada romería en la plaza del Castillo, durante la cual se aprovecharon los excursionistas para saborear el fino y delicioso albariño.



A las doce y media se dio la salida a las 49 piragüas, siendo presenciada desde la torre del Castillo por destacadas personalidades, presididas por el Excmo. Sr. Gobernador Civil de la Provincia, D. José González-Sama, verdadero promotor de la prueba. Numerosos fotógrafos, periodistas, equipos de NODO y Televisión Española captaban las incidencias del descenso y las soberbias panorámicas de esta bella comarca (..)


La primera etapa hasta Caldelas resultó durísima, debido a la calidad de los participantes y a las dificultades del trayecto, problado de peligrosos rápidos.
La llegada fue apoteósica. A la una de la tarde comenzaron a hacer su aparición las primeras piragüas ante la meta, situada en medio del río. En el sprint final, mantenido codo a codo, se proclamó vencedora la tripulada por Como - Miguel de “Virgen de las Mareas” de Avilés, sobre la integrada por Juanjo – Antonio, del “Club Náutico” de Tuy. La gran masa de aficcionados  congregada en ambas márgenes alentó y aplaudió entusiasmadamente a los participantes, que fueron obsequiados con collares de flores por bellas señoritas, mientras las gaitas invadían con sus notas la ribera del Miño en contrapunto al retumbar sonoro de las troboadas.
Bajo la arboleda del Parque tuvo lugar la comida campestre a la que asistieron las primeras autoridades provinciales y representantes portugueses. Durante la fiesta popular fueron muy aplaudidos el Rancho de Ganfei y el grupo folklórico “Froles Mareliñas”.
A la hora prevista, seis de la tarde, se dio la salida a los piragüistas para cubrir la segunda etapa, Caldelas – Puente Internacional de Tuy, cuyo itinerario estaba jalonado de ingentes muchedumbres que festoneaban las dos orillas miñotas (…)
La ovación tributada por el público a los vencedores y participantes que a ritmo acelerado entraban bajo los arcos del Puente, estuvo acorde con la magnitud del esfuerzo desplegado por los atletas. Sinceramente colosal.


Finalizada la tarea del Jurado, se celebró en el estupendo Parque del Club Náutico la entrega de trofeos a los vencedores en las distintas categorías, siendo presidido el acto por el Subsecretario del Ministerio de Información y Turismo, D. Pio Cabanillas, al que acompañaban todas las autoridades provinciales y locales, alcaldes de los Ayuntamientos del Bajo Miño y nutridas representaciones españolas y portuguesas.


Seguidamente la directiva del Club obsequió con un “lunch” a los invitados y participantes, terminado el cual, fue quemada una espectacular colección de fuego acuático, a la moda de Viana do Castelo, que llamó poderosamente la atención a la nutrida concurrencia. Como broche final de tan extraordinario acontecimiento tuvo lugar una animadísima verbena

Nesta primeira edición participaron os clubes: Virgen de las Mareas de Avilés, Grupo Cultural Covadonga de Gijón, Náutico Ensidesa de Avilés, Mar de Avilés, Los Rápidos de Arriondas, Organización Juvenil Española de Madrid, Fuvial de Lugo, Naval de Pontevedra y Náutico “San Telmo” de Tui; en total 48 embarcacións, 18 de K2, 12 de K1 e outras 18 de C2.

Foron os campións absolutos desta primeira edición do Descenso do Miño os palistas do Club Virgen de las Mareas de Avilés, Como e Miguel, cun tempo de 1 h 12 m 43 s, na categoría de K1 resultou gañador Luis García Blanco del Grupo Cultural Covadonga cun tempo de 1h 16 m  55 s. Na categoría de canoa resultou gañadora a parella tudense, Juanjo e Antonio cun tempo de 1h 23 m 14 s. Por clubes foi gañador o Virgen de las Mareas de Avilés cun tempo de 2 h. 29 m. 23 s.

Cómpre lembrar o papel desenvolvido na organización deste Descenso, amais do presidente José González, polos tudenses Manuel López Lorenzo, José Manuel López Laborde, Pelayo Fernández e Javier González. Esta equipa foi a auténtica artífice, cos apoios institucionais e da Federación Galega, das primeiras edicións do Descenso.

O xa mencionado Boletín do CIT tudense proclama no seu número de setembro de 1964: “El I Descenso de piragüas en el tramo internacional del Miño, entre Salvatierra y Tuy con descenso y popular fiesta en Caldelas tuvo amplio y merecido eco en la prensa y otros medios de información. Alcanzó esta prueba, en su primera versión, tal éxito y resonancia, incluso entre los mismos participantes, que en realidad vino a descubrir a muchos indocumentados o escépticos, el extraordinario porvenir que esta zona del Miño encierra para una serie de deportes náuticos, muy especialmente para las modalidades de piragüismo, remo, motonáutica y esquí acuático”

Pero as actividades deportivas non remataban co descenso, senón que dende o Club Náutico se incentivaban outras proezas deportivas, como recolle cunha fotografía o Boletín do CIT de setembro de 1964:


O Descenso continuou celebrando novas edicións. A segunda o 22 de agosto de 1965 con 64 embarcacións, de España e Portugal, nesta edición estivo presente o Ministro de Información e Turismo, Manuel Fraga Iribarne, que presenciou a chegada á meta e presidiu a entrega de trofeos. No ano 1966 foi o 21 de agosto coa participación de 82 barcos, sendo a última ocasión en que se disputaron dúas etapas, tamén o ministro Fraga Iribarne estivo presente, neste caso presenciando o desfile dos palistas na súa saída cara Salvaterra. O 27 de agosto de 1967 celebrouse a cuarta edición incrementando o número de embarcacións ata as 94.  A quinta edición desenvolveuse o 25 de agosto de 1968 superando el centenar de barcos participantes. Por mágoa como xa foi comentado os problemas de financiamento impediron a continuidade do Descenso ata o ano 1977, en que a organización foi asumida polo Club Remo do Miño, presidido por José Antonio del Barrio e con Manuel Piña como tesoureiro. Será no ano 1980 cando a organización pase ao Club Kayak Tudense que continua actualmente ao fronte deste Descenso do Miño, coa colaboración permanente do Concello de Tui e outras entidades públicas e privadas. 


Unha festa deportiva enriquecida, nos últimos anos, co descenso popular e coa denominada “Festa do Miño” cun programa gastronómico e festivo, que reúne en Tui a milleiros de persoas.

Esta xornada arredor do Descenso do Miño pon de manifesto as potencialidades do río Miño a seu paso por Tui, que ofrecen enormes posibilidades polos seus valores medioambientais, paisaxísticos, culturais, deportivos, de lecer, etc. A creación na nosa cidade dun espazo de divulgación sobre o río Miño (aínda non existente na ribeira galega) posicionaría á nosa cidade e ofrecería una novo atractivo á súa visita.

Dende este blogue o noso recoñecemento ao traballo realizado ao longo deste 55 por numerosos tudenses, a inmensa maioría anónimos, para a organización do Descenso do Miño que tanta sona ten acadado e por lograr que todos os cidadáns de Tui sintámonos orgullosos deste evento deportivo e festivo.

Feliz Descenso!!

Comentarios

Entradas populares de este blog

O antigo Hospital e Inclusa (actual Edificio "Francisco Sánchez") cumpre hoxe cen anos

Neste ano 2023 a cidade de Tui vive diversos aniversarios de interese, especialmente o referente ao cuarto centenario do falecemento do egrexio médico e filósofo tudense, Francisco Sánchez, sobre o que nos ocuparemos en datas próximas. https://www.facebook.com/fotosantiguastuy/photos Centrará hoxe a nosa atención outra significativa efeméride, o centenario da inauguración do Hospital e Inclusa de Tui celebrado o 1 de maio de 1923, hai hoxe cen anos, que culminaba un longo proceso de construción deste edificio. Na actualidade este antigo hospital é o Edificio “Francisco Sánchez” coñecido popularmente como Área Panorámica de Tui. É pois unha feliz oportunidade para realizar unha aproximación a historia deste edificio emblemático da nosa cidade. Un edificio creado para acoller as instalación do hospital e da casa de expósitos, ou inclusa. A historiografía ten abordado nas últimas décadas aspectos da historia social pouco atendidos tradicionalmente. O tema da marxinación social é un de

Unha nova entelequia: un Camiño Portugués de Nossa Senhora do Norte por Tomiño e Gondomar

Vivimos nun mundo mediático onde cada vez temos acceso a un maior abano de información de todo tipo, o que en principio resulta altamente positivo e enriquecedor pero paralelamente existe o evidente risco de carecer de elementos de discernimento e valorización para recoñecer o rigor e a falsidade, a veracidade e os falseamentos. Ven a conto esta obviedade para abordar unha breve reflexión sobre a noticia que en días pasados publicaron os medios de comunicación con este titular: Tras un año de investigación, la alcaldesa de Tomiño, Sandra González; el presidente de la Cámara Municipal de Vila Nova de Cerveira, Rui Teixeira, junto al alcalde de Gondomar, Francisco Ferreira, y la concejala de turismo de Redondela, María Castro; y el arquitecto e investigador Antonio Soliño, presentaron el «Camiño da Nosa Señora do Norte a Santiago», una variante del Camino de Santiago que pasa por el territorio que recogen ya los archivos históricos. No texto da noticia se afirma o seguinte: La invest

A fábrica de galletas "La Peninsular"

Temos sinalado neste blog en diversas oportunidades o descoñecemento que posuimos da historia contemporánea de Tui fronte a outros períodos históricos moito mais investigados que a nosa historia mais recente. Aspectos como a vida política tudense na primeira metade do século XX seguen esperando un achegamento como tamén os procesos e dinámicas socias desenvolvidos no noso territorio. Hoxe ofrecemos en Tudensia un post sobre a fábrica de galletas “La Penínsular” que abrangue case medio século da vida económica tudense. Achegamos a información ofrecida polo profesor de historia económica da Universidade de Santiago de Compostela, Angel Ignacio Fernández González, no seu blog “Galicia Agraria” nun documentado post sobre a industria de galletas en Galicia nos principios do século XX. Aportamos a rica e moi completa información que achega profesor Fernández algunha pequena referencia da nosa autoria colocadas como notas. http://galiciaagraria.blogspot.com.es/2012/03/gall