Ir al contenido principal

Aires de Outono

Nestas últimas datas “Tudensia” ten espaciado amplamente as suas achegas, polo que pedimos disculpas e comprensión aos nosos lectores. Por mágoa non é posible dedicarlle a este blog o tempo que precisa. Pero afortunadamente este motivo ofrece a posibilidade de editar textos que poden resultar de máis interese que as nosas entradas.
Hoxe publicamos un pequeno, pero sustancioso, texto sobre esta época do ano na que estamos da autoria de Manuel Fernández Valdés, cronista oficial de Tui e unha das máis egrexias personalidades da na cultura tudense no século XX. Nalgun momento, dun futuro non lonxano, temos de dedicarlle a Fernández Valdés a atención que precisa en “Tudensia” pois estamos diante dun prolífico investigador, especialmente da prehistoria tudense e galega, incansable divulgador da nosa historia e divulgador do noso patrimonio.

O texto de Fernández-Valdés recupera as vellas costumes tudense desta época do ano, que conforman o noso folclore tradicional e que compre non esquecer -ou mesmo revitalizar- como expresión dunha cultura secular que ten chegado onda nos e que temos a responsabilidade de transmitir como un legado ás novas xeneracións. Cando nestes vindeiros días temos de padecer a invasión dunha festa importada e completamente allea coma é Halloween, lembrar aquelas vellas costumes nos particulariza e identifica fronte a esta celebración impulsada polo comercio, a moda e os medios de comunicacion de masas, especialmente o cine e a televisión.

Nos seguiremos comendo "osos de santo" e buñuelos para manter acesas estas tradicións, que nos recupera esta artigo de Fernández-Valdés.

AIRES DE OTOÑO



Termina septiembre con el “veranillo de San Miguel” o “veranillo de los membrillos”.
Huele a mosto, huele a bagazo quemado en alquitara, huele a membrillo en sazón, se presiente el olor de las castañas asadas. Los humos de las chimeneas campesinas se adhieren a los tejados, sin fuerza para elevarse. Diríase que con la humedad del ambiente los olores carecen de fuerza ascensional para desprenderse del suelo.
Las castañeras asaban las castañas en asadores de hoja de lata. Se apostaban con sus utensilios en las encrucijadas, arrebujadas en su mantón, pregonando su mercancia; desde octubre a febrero formaban parte del paisaje. Pero el progreso, en forma de locomotora, desplazó las sufridas castañeras, victimas de las nieves y de las lluvias en la estación más hostil del año.
La gente joven se reunía para encerder “magostos”, grandes hogueras al aire libre, en las que se asaban castañas, que después se comían con acompañamiento de abundante morapio, y si alguno tocaba el acordeón, empezaba el movimiento.
Cuando las libaciones eran excesivas, las manos, ennegrecidas de “debullar” castañas se limpiaban en las caras de las mozas, que, a su vez, devolvían la caricia, aunque ellas, naturalmente, llevaban la peor parte, pero... ¡vaya usted a saber!.
A principios de octubre grandes chaparrones entenebrecian el paisaje. Es el “cordonazo de San Francisco”, que purifica la atmósfera y trae otra vez el buen tiempo.
Entra noviembre con la visita a los cementerios; es tradicional una copiosa cena con abundancia de castañas asadas y vino nuevo. En la comarca de Tui, al decir de Jesus Rodríguez (“Supersticiones de Galicia”) se ponía un leño en la “lareira” la noche de Difuntos para que las almas acudiesen a calentarse.
El día de San Martín, 11 de noviembre, es día ritual en el refranero popular, porque está consagrado a las mantazas de puercos, y a la prueba del vino.
Las mantanzas duran hasta Carnaval, pero todo su folklore se centraliza en este día “a cada cerdo le llega su san Martín”.
Los que no disponían de corral o patio en su casa, donde hacer la chamusquina, la realizaban en la vía pública, con gran algazara de los chicos. Eran aquellos tiempos arcádicos finiseculares.
Hacia San Martín termina la fermentación lenta del vino, y los cosecheros proceden a llenar los envases, por lar mermas que han sufrido, y a “zaparlos” herméticamente: “Por San Martiño atesta o viño”, dice una paremia, otra dice “Por San Martiño cata o teu viño”, porque es el dia en que tradicionalmente debe probarse. Es tambien de tradición que la prueba se haga con sardinas revenidas y cachelos.
El verano se despide con pena. Todavía guarda un poco de calor para regalarnos unos deliciosos días, que llamamos el “veranillo de San Martín”

Manuel Fernández Valdés
Publicado en Boletín de Información del Centro de Iniciativas y Turismo de Tui, Octubre de 1961.

Comentarios

  1. ¡Que acorde! ¡Qué bonito texto! Huele a castañas, sabe a vino y trae dulces recuerdos de aquellos tiempos, no tan lejanos!!!

    ResponderEliminar

Publicar un comentario

Entradas populares de este blog

O antigo Hospital e Inclusa (actual Edificio "Francisco Sánchez") cumpre hoxe cen anos

Neste ano 2023 a cidade de Tui vive diversos aniversarios de interese, especialmente o referente ao cuarto centenario do falecemento do egrexio médico e filósofo tudense, Francisco Sánchez, sobre o que nos ocuparemos en datas próximas. https://www.facebook.com/fotosantiguastuy/photos Centrará hoxe a nosa atención outra significativa efeméride, o centenario da inauguración do Hospital e Inclusa de Tui celebrado o 1 de maio de 1923, hai hoxe cen anos, que culminaba un longo proceso de construción deste edificio. Na actualidade este antigo hospital é o Edificio “Francisco Sánchez” coñecido popularmente como Área Panorámica de Tui. É pois unha feliz oportunidade para realizar unha aproximación a historia deste edificio emblemático da nosa cidade. Un edificio creado para acoller as instalación do hospital e da casa de expósitos, ou inclusa. A historiografía ten abordado nas últimas décadas aspectos da historia social pouco atendidos tradicionalmente. O tema da marxinación social é un de

Unha nova entelequia: un Camiño Portugués de Nossa Senhora do Norte por Tomiño e Gondomar

Vivimos nun mundo mediático onde cada vez temos acceso a un maior abano de información de todo tipo, o que en principio resulta altamente positivo e enriquecedor pero paralelamente existe o evidente risco de carecer de elementos de discernimento e valorización para recoñecer o rigor e a falsidade, a veracidade e os falseamentos. Ven a conto esta obviedade para abordar unha breve reflexión sobre a noticia que en días pasados publicaron os medios de comunicación con este titular: Tras un año de investigación, la alcaldesa de Tomiño, Sandra González; el presidente de la Cámara Municipal de Vila Nova de Cerveira, Rui Teixeira, junto al alcalde de Gondomar, Francisco Ferreira, y la concejala de turismo de Redondela, María Castro; y el arquitecto e investigador Antonio Soliño, presentaron el «Camiño da Nosa Señora do Norte a Santiago», una variante del Camino de Santiago que pasa por el territorio que recogen ya los archivos históricos. No texto da noticia se afirma o seguinte: La invest

Un poema en galego de D. Basilio do ano 1957

A figura de D. Basilio, cóengo maxistral na catedral tudense e profesor durante varias décadas no Instituto San Paio, continua a ser lembrada por moitos tudenses pola súa erudición, especialmente no que atinxía á historia da nosa cidade como pola súa singular personalidade. Neste blog conmemoramos hai algúns anos o centenario do seu nacemento, o 14 de abril de 1911, ( https://tudensia.blogspot.com/2011/04/hoxe-centenario-do-nacemento-de-don.html ) reproducindo un breve artigo publicado no libro das festas de San Telmo dese mesmo ano  2011. Sinalabamos daquela que era unha persoa sumamente austera, todos o lembramos coa “teja” cubrindo a súa cabeza, a súa faciana morena, sempre vestindo unha raída sotana, fumando os “bisonte” sen boquilla que ofrecía a cantos a él se achegaban, a súa conversa sempre mesturada con referencias teolóxicas. Case todas as tardes, primeiro pedaleando na súa bicicleta, e anos máis tarde sobre a súa vella mobilette (algún día tivo de ser nova pero a miña le