Ir al contenido principal

A visita a Tui do escritor portugués Fialho de Almeida en xullo de 1905

 

En diversas oportunidades temos dedicado post de Tudensia a recoller a imaxe que os viaxeiros teñen recollido da nosa cidade no seus escritos (Murguía, ) pero en poucas oportunidades estes textos son de autores portugueses.

Como sinala a investigadora Lourdes Carita forom relativamente poucos os intelectuais portugueses que, antes de 1886, visitaram a Galiza, mais a ponte internacional Valença – Tui nesse ano inaugurada veio simplificar, sen dúvida, as comunicações entre os dois países, permitindo que un número cada vez maior de viajantes atravesse o rio Minho.

Dende aquela o número de escritores portugueses interesados en coñecer Galicia aumentou de xeito significativo: Teixeira-Gomes. Ramalho Ortigão, Julio Dantas, e tantos outros. Entre eles está José Valentim Fialho de Almeida.

Este escritor portugués naceu en 1857 en Vilar de Frades, na rexión do Alemtejo. Nunha familia de escasos recursos, de moi novo vai para Lisboa a traballar nunha botica. Con grandes esforzos logra compatibilizar os estudos, chegando a licenciarse en Medicina, mantendo dende sempre un gran afán lector.

Exerceu por pouco tempo a profesión medica, que abandonou para centrarse na escritura. En 1881 publicou o seu primeiro libro “Cantos” colección de narracións dedicadas a Camilo Castelo Branco, e no ano seguinte a novela “La ciudad del vicio” posiblemente a súa mellor obra narrativa.

Foi, como sinala Miguel Angel Buil Pueyo, unha vida a de Fialho “en absoluto fácil, la de este agudo observador, que utilizó en ocasiones los seudónimos de “Valentim Demónio” e “Irkan”, radical antiburgués, crítico con el cinismo elegante de la aristocracia que todo, incluso las palabras, importaba del extranjero, y anticlerical que fue narrada por él mismo en “Eu. Autobiographia”, incluida en su libro Á Esquina [Jornal dum vagabundo] (1903).

En 1889 Fialho de Almeida acepta a proposta do editor portuense, Alcina Aranha, de publicar unha cronica (primeiro mensual e dado o éxito logo de periodicidade semanal) sobre a vida portuguesa. Relatos publicados, entre 1889 e 1894, baixo o título de “Os Gatos” cunha escrita panfletaria e provocadora, os seus artigos logran unha grande repercusión social que converteron a Fialho de Alemida nun referente do realismo, que, ás veces, pola súa permanente denuncia das eivas sociais é calificado de “decadentismo”.

Colaborou en numerosos periódicos e outras publicacións de Portugal e Brasil, con crónicas xornalísticas ou críticas literarias e teatrais. Narrador admirable deu á literatura portuguesa algunhas das súas páxinas máis significativas.

Publicou outras obras como “Pasquinadas” (1890), “Lisbõa galante” (1890), “Vida irónica” (1892), “El País de las uvas (1893) e “Esquina” (1903). Casou cunha parenta provinciana, dende 1893 retirouse de Lisboa ao seu Alemtejo natal onde levou unha existencia de pequeno propietario rural. Póstumas apareceron otras obras como “Barbear, Pentear” (1911) e outras coleccións da súa mellor producción periodística.

Lourdes Carita apunta que Fialho de Alemida deixou 14 cadernos de apontamentos, maioritariamente tomados in loco, da viagem que em 1905 fez á Galiza (...) os cadernos, manuscritos a lápis por Fialho, foram despois recobertos a tinta pelo seu autor. Alem do texto, todos eles incluem belos desenhos, quase todos feitos à pena e algúns a lápis, muito pormenorizados e referentes a monumentos, tipos de casas ou detalhes de construção que chamaram a atencção do autor e que ele non considerou suficiente descrever.

Poucas vezes, O Fialho combativo e sarcástico das “pasquinadas” ou de “Os Gatos”, mais frequentemente, o pintor pleno de humanidade de “Mater dolorosa”, que nos desvela toda a sua sensibilidade e o faz com a arte, a criatividades, a riqueza lingüística e força da paixão, a que sempre nos habituou. O sentimento que mais claramente nos domina, despois da lectura destes cadernos, é a imensa ternura, o encantamento e paixão que a Galiza, com as súas misérias e grandezas, com a súa beleza ou fealdade, como a alegria ou tristeza dos suas gentes, foi capaz de despertar neste homem do sul, nestre grande artista da palavra.


Lourdes Carita editou no ano 1996 estes cadernos de viaxe na editorial galega Laiovento co titulo de “Cadernos de viagem. Galiza, 1905” reeditado logo en Portugal en 2001 co simple título de “Galiza, 1905”  nunha edición a cargo de O Independente. Do traballo de edición de Lourdes Carita extractamos agora o texto referente á nosa cidade de Tui.

 

Tui 1905 por Fialho de Almeida


Dende Caminha cheguei a Tui de carruagem, domingo 4 de julho às 2 e meia da tarde.

Catedral de Tui – Por dentro românica – três naves, com arcos de capitéis românicos. Foi necessario, por causa dun terramoto, fortalecer as paredes e ligaram-nas por arcos que destruíram muitos capitéis. Os que se vêem são simples e típicos (...) Tem un cruzeiro com duas entradas laterais. A nave central é obstruída pelo coro que é mau e do pior da Galiza, e por dois órgãos de talha má.

A opinión desfavorable aos valores artísticos da Catedral tudense que expresa Fialho corresponden co gusto da época que condena a arte barroca como unha arte antiga e de escaso valor, que tamén atribúe ao coro, daquela aínda instalado no medio da nave central do templo, realizado por Francisco de Castro Canseco ou os dous órganos suituados sobe o propio coro, cuia caixa tallou Domingo Rodríguez de Pazos. Esta valoración negativa é moi estendida en autores do século XVIII e XICX, haberá que agardar á segunda métade do século XX para un cambio nesta opinión cosonte á unha nova valoración do patrimonio.

Toda a talha das capelas é ordinária, e de mau gosto, e o altar-mor mui pobre. Só o edificio de pedra é venerável, românico, e está ao que parece, à parte os suportes dos arcos, bem conservado. Nos arcos que separam a capela-mor das naves laterais, houve alteração e conserto moderno. Aos lados da capela-mor as naves laterais recebem luz por dois rozetões sem vidreiras. Todo o chão das naves é de sepulturas. Nas paredes, à direita da capela-mor e braço direito do cruzeiro, há nichos de bispos. Apende ao lado direito da nave lateral direita da capela-mor, uma grande capela cuja arquitectura parece ser do tempo dos reparos dos arcos ca capela-mor.

                 Refírese á capela de San Telmo ou das reliquias.

O “trascoro” é moderno do tempo dos consertos. Tudo isto seriam reparações que sofreu a Sé, aquando o tal terramoto a demoliu (o de 1755). Aos lados dos “trascoro” e vindo ter às naves laterais, ha portas de grades que dão para capelas, que têm abóbadas góticas, talhas péssimas. A esquerda tem dois edículos ogivais, caiados, com figuras jacentes de bispos. Retábulos estragados, grande pobreza.

(...) A Sé é do século IX. A capela de Torquemada tem 3 séculos e 27 anos. Os consertos da Sé datam de 1755. O terramoto tambén aqui se sentiu e fizeram-se as reparações.

Asume Fialho tamén a errónea tradición de que os arcos que cruzan a nva central da catedral tudense foron consecuencia do terremeto de Lisboa de 1751, cando na realidade son anteriores.

Tem um claustro românico do tempo que tinha uma galeria superior, mas as obras e reparos estragaram essa galeria ignoblemente, e hoje vê-se uma fila de janelas dos palácio do bispo. Fazendo esse corpo superior ressalto, e apoiando-se sobre pilastras grosseiras inferiores, de celeiro, e vemdo-se no fundo a arcada românica primitiva, de pavimento térreo, toda à volta. Nas lajes do chão do claustro, como no templo, há sepulturas. O claustro ajardinado.

Ese era o aspecto que presentaba o claustro tudense, ata os anos sesenta do pasado século, cun edificio que albergaba as dependencias da diocese e a súa curia e que ocultaba, en boa medida, o aspecto do claustro.

(...) Fora, no alpendre da entrada principal, na abóbada, faltan pedras. Esse alpendre e pórtico é realmente venerável. De cada banda do pórtico, sobre colunas delgadas, e por entre essas colunas estão quatro figuras de apóstolos e profetas, quatro por banda.

Por cima da porta há un baixo-relevo, representando em tríptico a cena da maternidade. Tudo ingénuo e tosco, mais cheio de fé.


Para fazerem a entrada do palácio do bispo, estragaram o arco ogival que ficava do lado deste. O alpendre, porem, é venerável com os seus dois grandes arcos ogivais dando para o exterior, sobre escadarias, e apoiados en feixe de colunelos românicos. O alpendre é torreado e dentado, fazendo baldaquino sobre a escadaria, e à frente da grande massa das torres dentadas e muros da fortaleza, de aspecto terrível e rude.

Como é ben coñecido o arco sur da portada da catedral tudense era o acceso ao pazo do bispo e as dependencias diocesanas que existían sobre o claustro. Este arco foi de novo liberado tras a demolición deste edificio nos anos sesenta do pasado século XX.

A fachada primitiva dá sobre a plazoleta de São Fernando. A fachada lateral abre para um adro moderno, e para ela dão os campanários dos sinos. Há à esquerda um pórtico românico, baixo; por cima deste dois arcos; logo un arco grande, acima deste uma rosácea; logo a torre dos sinos, onde em baixo e no alto se vêem algumas janelas românicas; e logo, da esquerda para a direita, a grande torre dentada que se vê no postal diz “Plaza Consistorial” e onde avultam, em baixo, duas janelas ogivais e lá cima duas janelas rectangulares como as da câmara de D. Manuel, de Viana do Castelo. Circunscrevo um pouco o edificio e vejo, no meio de remendos modernos, e betesgas infames de lajedo, cheias de lixo e de merda, restos de muros veneráveis, góticos, românicos, com frestas e brasões. Numa betesga, junto dum arco sinistro, com escadas que descem, há un cruzeiro românico caricato, e no muro fronteiro uma fachada tosca de igreja em terra onde, no muro, inscrições e datas celebram não sei que invocação e culto.

Da roca da catedral, a cidade agrega-se, acumulando vielas e casas, compactamente.

Por debaixo do arco vejo, em vinheta, Valença desenrolada entre verduras. Desço a escada tosca, por debaixo do arco, e vejo o río e a margem portuguesa, verde, pintada de casais, onde nas serras as névoas pardas se esfarrapam.

Por este lado a catedral é cintada de um grande muro de pedra, que tem por cima parreiras, e sería a muralha da cidade. Asenta en rochedos a muralha, e à roda, e por baixo, é um barrio de casebres miseráveis, como os eidos do Minho e Beira, povoado de gente pobre.

O autor está percorredo a rúa Entrefornos e confunde o muro que pecha os terreos do entorno catedralicio coas murallas da cidade.

Muitos dos cubelos e muralhas da cidade, perdida a importância táctica, começaram a ser muros de terraços e quntais e mirantes de jardins. Assim os vemos contornar as alturas e grandes cuestas da cidade, acercar-se das estradas formando, se são públicos, plazoletas ou eirado arborizados; se são particulares, jardins de parreiras.

De um desses eirados públicos, Paseo de la Portilla, ao cabo da calle Elduayen, onde fica o meu parador de Carmen, vejo a vega del Louro, espraiada até o rio ao que faz uma curva larga e flexuosa, entre salgueiros e freixos separando as margens e as serras dos últimos planos que de ambos os lados são alterosas, mas do lado espanhol  se alteram mais, o socovam e recortam, fazendo fitas e panos de roqueiros.

A rúa Elduayen era o nome do actual Paseo da Corredoira e Calvo Sotelo, onde xa en 1905 estaba a pensión “Generosa” (nome lamentablemente cambiado hai escaso tempo polo novo propietario do establecemento) onde residía Fialho. O Paseo de la Portilla é o actual Paseo Familia Álvarez Blázquez. Este nome lembra a portilla de San Francisco da muralla do século XVIII que existía na zona da actua Glorieta de Vigo. Este paseo resulta de aproveitar a muralla do secúlo XVIII, tras a perdida da súa función militar, como espazo público de lecer, nunha iniciativa do Concello tudense en torno a 1850 e que ten permitiu a conservación da muralla tudense e os seus baluartes neste ámbito. Poucos casos hai en Galicia de conservación dun tramo de muralla de época moderna de tal extensión.


Esses campos, nos primeiros dias de Junho, chuvoso, de inverno, são admiráveis de verde vivo, desde o verde seco das cevadas, que são poucas, até ao pálido dos milhos nascentes nas baixas, às orlas do verde espumoso dos parreirais, e do bronze escuro das árvores. A meio são casas bracas, igrejotas de granito escuro, casarões, tectos de passadeiras de cal, brilhantes, latadas em fitas de postes de pedras, e nos longes algum cerro calvo ou algum monte de casas de granito escuro apertado entre os pâmpano, entre algum grande castanheiro ou ciprestre colossal. Com as brumas que esfarrapam a serra, e discriminan os longes e fazem brilhar no verde as manchas de casas muito brancas, a paisagem é maravilhosa e tocada de mimos. Quando as chuvadas passam, os verdes brilham, a áuga do rio, de pardo pálido e cor de chumbo, passa a azul de aço, reflectindo as franjas das árvores. Tocam sinos melancólicos a vésperas. Longe ouvem-se bombas e tiros ee músicas de alguma festa distante, e sempre, sobre o cimo das serras da Espanha, azul-ferrete, vão passando e esfarrapando-se as névoas pluviosas, com uma difaneidade de teatro, e filas de raparigas em cabelo, trança caída, as saias apanhadas, apesar da cuva, e fitas de garotos dando-se as mãos, vão seguindo rente ao terraço, caminho do sítio onde provavelmente a festa tem lugar. Já isto não é Portugal -os garotos são mais e fazem mais barulho. Pela estrada que desce do terraço ao quartel, os soldados de calça encarnada, horríveis e esqueléticos, acompanham mulheres em cabelo que apanham as saias con donaire. Uma grande paz reina no ar, e o rio é verdadeiramente, em baixo, uma obsessão laurenta que há-de ser necessário, tarde ou cedo, suprimir.

O contraste entre a negativa impresión da Catedral e a súa contorna coas impresións da paisaxe da Veiga do Louro e do val do Miño resulta chamativa.

Cá de baixo é que se vê que a massa da catedral está, para assim dizer, dentro do âmago da cidadela, no alto do monte, destacando-se os dentes da fortaleza românica e crestería dos acrescentos góticos, fortificando e defendendo esse castro de baluartes isolados e cintas de muros com cubelos, incorporados na cidade, como disse.

Do Paseo de la Portilla vem uma estrada arborizada em talude, alta, descendo entre campos de milho, até un novo jardim, maior, que contorna en ferradura, já pouco sobranceiro ao rio, o recinto do quartel arranjado mum convento velho e negregão. É um passeio como o de Pontevedra e Vigo, mas en começo, plantado de acácias e mal tratado. É um recinto onde soldados e sopeiras, ou quer que seja, vão facer amor nos banco, e sabe Deus, de noite, se mais alguma coisa, que o sítio é propício a tudo. É ainda num segundo piso baixo ou contraforte da grande montanha onde está Tui.

Fialho de Almeida descreba agora a Alameda, a antiga horta do convento de San Domingos, integrada no sistema defensivo da cidade. En 1905 as dependencias conventuais estaban ocupadas por un destacamento militar que tiña transformado substancialmente o vello convento dominico. A presenza dos soldados en Tui foi, con algun parentese, unha constante na vida local ata o ano 1963 en que as últimas unidade militares abandoaron o cuartel de San Domingos.

Em baixo o rio largo e encrespado, entre salgueiros verdes que parecen imóveis. Os comboios silvam, o cuco canta, as rãs coaxam, e no recinto do quartel os soldados sem meias, vestidos de linho vão dando os restos do rancho à pobralhada. Agora, algumas névoas no poente da tarde abriram-se para deixar ver, entre blondas loiras, fundos de vapores anil, lilás e áuga de rocha. Que sossego! Que paz! Este domingo triste há-de lembrar-me com pena para toda a vida!

A igreja do quartel [convento de Santo Domingo] deve estar profanada: por fora vèem-se ainda alguns vitrais partidos, uma porta lateral românica, com um tímpano de figuras já irreconhecíveis, uma ponta de transept onde havia uma grande rosácea, e enfim ábsides triplas (um lóbulo já não existe, o do centro maior) e frestões ou janelões oblongos, entre congtrafortes góticos e toscos.

Da bocada desse jardim, junto mesmo do rio, vê-se ao fundo um panorama de serras portuguesas – Valença da esquerda, entre muralhas; a ponte e a casaria de Tui, acumulada. Todo esse fundo de serrania agora é violeta, e por ela passam vapores leves, cor de cinza de charuto, rápidos no vento.

Domingo.- Na calle de Elduayen, que é a melhor e a mais ancha da cidade (Corredera) passan rapazes, soldados con sopeiras, muito graves e desembaraçados, absorvidos, sem se importarem dos que se riem deles, e militares; e separados deles, padres, de sotaina, fivela, chapeuzinho de pêlo, desabado, aos grupos de três, falando discretamente.

O relato recolle a vella tradición tudense do paseo, especialmente, dominical pola Corredoura, dando voltas en grupos de amigos e coñecidos, en animosa charla. A zona do seminario marcaba o limite dos paseos, pois cara ao norte paseaban os seminaristas evitando asi unha mestura coas xentes de Tui, especialmente coas mozas. Hoxe a Coredoura xa non é tanto un lugar de paseo como unha zona de estadía nas terrazas que ocupan boa parte da súa supeficie, expresando como mudan os tempos e os costumes.

A cidade é toda feita na montanha, onde a população se comprime en ruelas e betesgas estreitas. Algumas são intermináveis e tortuosas, todas cheias de casuchas de granito, umas de varanda ao centro, outras com uma alpendrada superior, cobrindo uma varanda, como as da Beira e Guimarães. Há no meio disto alguma casitas muito velhas, de fachadas góticas, como en Alvito (localidade do Alemtejo limítrofe con Cuba, lugar de residencia de Fialho de Alemira), e outras pequenas, do tipo da casa que en Santiago de Compostela está defronte das Platerias, mas em pequeno. Nas encostas decobertas, sobranceiras ao río, jardins de grades com canteiros de rosas, laranjeiras e mirantes donde a vista do río e da Vega é supreendente. Muitas casas modernas, à espanhola, nas calles boas, com miradores envidraçados e grande asseio. O gosto é em geral superior ao da banda portuguesa.

Tui alem disso alarga-se pelo monte abaixo, ao longo das “carreteras”, na meia encosta da sua montanha vêem-se construções novas e em começo, grandes remoções de pedra de talha pelas ruas, para as casas em construção. O pintoresco é a montanha da cidade velha, as ruas trepando por escadas intermináveis ou rampas de lajedo com aberturas ou respiro a indicar por onde passa o cano, e ruas transversais cruzando estas e circuitando o monte irregularmente, o que dá origem a recantos, pontos de vista, “trouvailles” de becos pintorescos e “callejuelas” que parecem inventadas e à noite deven ser sinistras. Nas ruas deste bairro há uma lomba de lajedo ao centro, para passadeira, o resto são pedras toscas de calçada. As igrejas que vi são quase todas más e pobres, como arquitectura e como adornos. A Sé parece-me pobríssima. O melhor altar que é um do cruzeiro, “xurrigueresco”, é horroroso, e as imagens, nenhuma presta. Nos edículos tumbais as estátuas dis bispos que disse, são toscas e primitivas como as da Sé de Ourense.

Não vi de preto a de Torquemada, por estar a grade fechada e haver pouca luz. Cónegos fodedores. O que Mota (nota da editora: Provavelmente, o amigo António de Almeida Pinto da Mota, oficial de engenharia, eleito deputado em várias legislaturas e natural de Valença) conta da hipocrisia das viúvas e dos canónigos.

O ar da cidade. Por que se tem Tui desenvolvido e Valença não? Tui vive do contrabando para Portugal e já do emigrante um pouco.

Na Calle Colón, já no arrabalde, estão facendo un edificio de pedra enorme, gótico românico, com uma grande rosácea ao centro, e um campanário por cima, e tres corpos, sendo um central, o do campanário, que deve ser destinado a algum asilo ou casa de educação.

O trabalho da fachada é perfeito e mesmo rico. Há um grande terreno de roda. A grande serra que se vê por detrás de Tui, rochosa, com um marco no alto, ou coluna, é San Julian.

O grande edificio da Calle Colón, em construção, é um hospital de povo, ou hospicio para velhos e crianças (e asilo também?). Foi feito a expensas do capital de uma senhora rica -não chegou, agora esperam que morra um homem rico e sem filhos que, dizem, deixará todo para a conclusão. O tal homem vive nunha grande casa à entrada da cidade.

Recolle a construción do novo hospital da cidade (hoxe Edificio “Francisco Sánchez”, antiga Área Panorámica). Na súa edificación foron de gran relevancia tanto o legado de Rosa Vaamonde (filla do político e xurista tudense Florencio Rodríguez Vaamonde) e posteriormente do comerciante Felix Rodríguez González.

Sobranceira à Calle Elduayen há uma Calle Ordoñez, onde está um coberto do mercaco de “abastos”. Aí achei este título duma tenda de modas chinfrim “El cielo”, que depois vi se repetia pela Galiza, em mercearias e confeitarias.

Ruas lajeadas no bairro da montanha onde está a catedral: ruas íngremes em rampas e escadas, abrindo às vezes diante de certos edificios religiosos ou pios, en “plazoletas” microscópicas e acanhadas. Outras, essas transversais, circuitando o monte e lajeadas, e com o piso feito da própia rocha da montanha. Essas ruas são intermináveis, dão voltas, feitas de casitas velhas e pequenas, outras consertadas, todas com un ar humilde e simpático, algumas arranjadas com um certo conforto. Algumas muito velhas, do século XV e XVI, como as góticas de Alvito, mas de dois pisos ou de sobrado, outras do século XVII singulares e de cantarias recortadas, algumas avançando balcões e prato, outras com varandas superiores e cobertas de tejadilho, onde charlan as mulheres. Nestes encontros das empinadas com as transversais há todas as séries de recantos e becos, com escadóses, antros de pobres, pátios de garotos. De manhã cedo, pelas “calles” vêem-se, vestidas de preto e de mantilha de merino, mulheres velhas e novas que v$ao a caminho das igrejas. E assim à tarde, à catedral, de livro e olhos baixos.

Sinos lentos tocando à oração pela manhã. Às 9 horas da manhã de segunda-feira 5 de junho, saio para A Guarda e Baiona, na “carrilana” ou coche que estaciona mesmo defronte da “pozada” de Carmen, na Calle Elduayen.

Esta Calle Elduayen é a grande artéria e sai e prolonga-se pela estrada que vai ao longo do Paseo de la Portilla, e vai a Guillarey para onde há “carrilana”. Carros carregados passam por alí, a três de fundo, e uma mula adiante, todos soando guizos, con fracaso. A Tui vem de Valença criadas e gente a fazer compras, até soldados de caçadores, com grande cabazes, lá vi, de manhã, vindo ao mercado.

Na catedral, tod’à volta da nave central e o cruzeeiro, por cima dos arcos das naves e capela-mor, vai uma galeria de arquitos de ogiva e capitéis bizantinos que atrás disse. Alguns desses arcos são cheios, outros abertos, conforme. As grades de ferro forjado são muito más e sem valor. Na manhã em que lá estive dizia-se missa em seis capelas ao mesmo tempo (3 padres as diziam nos altares da capela de Torquemada). Nesta, o edículo onte está a estátua orante de Torquemada, é gémeo com outro, e neste está um altar. Ambos os fundos dos oratórios são pintados e horrivelmente. A estátua é tosca, tem a mitra sobre a cochim, no chão. Por baixo, na barriga da arca ou urna fúnebre, há uma incrição borrada, dizendo “aqui están los huesos de Don Diego de Torquemada, o bispo que fué desta santa iglezia”. A capela é longa, como a igreja da Sé -tem uma cúpla no “transept”; dois retábulos de talha doirada, de mau gosto; dois púlpitos; e no corpo del, em correspondência com uma porta de grades, à direita, é que estão os dois ediculos toscos, num dos quais estão os restos do inquisidor (nota da editora: Lapso de Fialho. O famoso Torquemada inquisidor era Tomás).

Saio para A Guarda, 9 de manhã, “carrilana” com 5 cavalos pequenos, que o cocheiro incita “iá! Iá! Panadero! Caballo!” Paisageem minhota, vinhas de enforcado, bordando campos, milhos nascentes e recém-nascidos, couvais, batatais, muros de lousas de granito espetadas na terra, ou sebe de arame vedando à beira da estrada, campos, ou pequenos muros de pedra solta. Casas térreas com parreiras à porta, a propiedade atrás, murada de sebes ou muros. Nos currais gente consertando carros, galinhas, rapazitos. Nos pequenhos pinhais pequenos rebanhos de cabras e ovelhas, ou dois bois pastando, levados por uma mulher ou outra que vai dando, nos taludes da estrada, de comer a uma vaca pacífica.

Da banda poprtuguesa grandes serras como o riominvisível, em baixo, altas, pedregosas, semeadas de pedras, de pinhais e de casais.

 

Comentarios

Entradas populares de este blog

O antigo Hospital e Inclusa (actual Edificio "Francisco Sánchez") cumpre hoxe cen anos

Neste ano 2023 a cidade de Tui vive diversos aniversarios de interese, especialmente o referente ao cuarto centenario do falecemento do egrexio médico e filósofo tudense, Francisco Sánchez, sobre o que nos ocuparemos en datas próximas. https://www.facebook.com/fotosantiguastuy/photos Centrará hoxe a nosa atención outra significativa efeméride, o centenario da inauguración do Hospital e Inclusa de Tui celebrado o 1 de maio de 1923, hai hoxe cen anos, que culminaba un longo proceso de construción deste edificio. Na actualidade este antigo hospital é o Edificio “Francisco Sánchez” coñecido popularmente como Área Panorámica de Tui. É pois unha feliz oportunidade para realizar unha aproximación a historia deste edificio emblemático da nosa cidade. Un edificio creado para acoller as instalación do hospital e da casa de expósitos, ou inclusa. A historiografía ten abordado nas últimas décadas aspectos da historia social pouco atendidos tradicionalmente. O tema da marxinación social é un de

Unha nova entelequia: un Camiño Portugués de Nossa Senhora do Norte por Tomiño e Gondomar

Vivimos nun mundo mediático onde cada vez temos acceso a un maior abano de información de todo tipo, o que en principio resulta altamente positivo e enriquecedor pero paralelamente existe o evidente risco de carecer de elementos de discernimento e valorización para recoñecer o rigor e a falsidade, a veracidade e os falseamentos. Ven a conto esta obviedade para abordar unha breve reflexión sobre a noticia que en días pasados publicaron os medios de comunicación con este titular: Tras un año de investigación, la alcaldesa de Tomiño, Sandra González; el presidente de la Cámara Municipal de Vila Nova de Cerveira, Rui Teixeira, junto al alcalde de Gondomar, Francisco Ferreira, y la concejala de turismo de Redondela, María Castro; y el arquitecto e investigador Antonio Soliño, presentaron el «Camiño da Nosa Señora do Norte a Santiago», una variante del Camino de Santiago que pasa por el territorio que recogen ya los archivos históricos. No texto da noticia se afirma o seguinte: La invest

Un poema en galego de D. Basilio do ano 1957

A figura de D. Basilio, cóengo maxistral na catedral tudense e profesor durante varias décadas no Instituto San Paio, continua a ser lembrada por moitos tudenses pola súa erudición, especialmente no que atinxía á historia da nosa cidade como pola súa singular personalidade. Neste blog conmemoramos hai algúns anos o centenario do seu nacemento, o 14 de abril de 1911, ( https://tudensia.blogspot.com/2011/04/hoxe-centenario-do-nacemento-de-don.html ) reproducindo un breve artigo publicado no libro das festas de San Telmo dese mesmo ano  2011. Sinalabamos daquela que era unha persoa sumamente austera, todos o lembramos coa “teja” cubrindo a súa cabeza, a súa faciana morena, sempre vestindo unha raída sotana, fumando os “bisonte” sen boquilla que ofrecía a cantos a él se achegaban, a súa conversa sempre mesturada con referencias teolóxicas. Case todas as tardes, primeiro pedaleando na súa bicicleta, e anos máis tarde sobre a súa vella mobilette (algún día tivo de ser nova pero a miña le