O
rico patrimonio que atesoura a nosa cidade non está cinguido unicamente aos elementos
construídos que identifican a Tui, cómpre incluír neste concepto patrimonial,
consubstancial á propia identidade tudense, outros aspectos, ás veces,
considerados menores pero que son pezas necesarias na construción da nosa
singularidade e na súa identificación por nós mesmos.
Non
somos os tudenses moi dados a valorar con xustiza os nomes propios que, ao
longo do tempo, teñen enriquecido a nosa vida colectiva coas súas achegas ou
traxectorias. Recuperar estes nomes é un xeito de revitalizar o pulso dunha
colectividade e reivindicar a aportación tudense á cultura e historia de
Galicia.
Este
pretensioso exordio serve para presentar neste post a un pequeno grupo de
tudenses, integrantes dunha xeración que podemos situar, non sentido amplo, nas
décadas entre o século XIX e o século XX e que conforman unha xeración de
ilustradores de moi alto nivel artístico e que actualmente resultan case
descoñecidos para a inmensa maioría dos nosos veciños.
A
celebración no pasado mes de abril dunha exposición titulada “Estampas
anagrámicas” de Rafael García Sánchez na Sala Municipal de Exposicións tudense, organizada pola concelleria de cultura do Concello de Tui, que recuperaba unha ampla colección de debuxos xa exposta en Tui no ano 1934 e
puña de novo de actualidade a este grupo de ilustradores: Eduardo Padín
Rodríguez (Tui 1886 – Vigo 1979), José Izquierdo Durán “Yzquierdo” (Tui 1890 –
Madrid 1930), Guillermo Taboada Infante (Tui 1909 – Madrid 2006), José Castro
Arines (Tui 1911 – Madrid 1997) xunto ao xa referido Rafael García Sánchez.
Sobre
os tres primeiros nomes xa nos temos ocupado neste blog: Eduardo Padín: http://tudensia.blogspot.com/2009/01/trinta-anos-da-morte-de-eduardo-padn.html ou http://tudensia.blogspot.com/2020/04/nova-pinga-de-humor-tudense-os-monos-de.html,
igualmente de José Izquierdo: http://tudensia.blogspot.com/2011/12/yzquierdo-duran-ilustrador-tudense.html
e Guillermo Taboada: http://tudensia.blogspot.com/2011/12/guillermo-taboada-infante-pintor-e.html.
Con todo, resulta necesario revisar, nun futuro próximo, estes post pois
contamos con novas noticias e achegas que enriquecen aquelas aportacións.
Nos
ocuparemos hoxe de Rafael García Sánchez recuperando as aportacións realizadas
na xa citada exposición. Deste ilustrador son escasos os datos biográficos que
coñecemos. Nace en Tui nos anos oitenta do século XIX. Foron seus pais Ignacio
García e Generosa Sánchez e os seus irmáns José García Sánchez, afamado avogado
tudense e correspondente do Faro de Vigo moitos anos, Manuel, médico militar,
Ignacio, comisario de policía, e Purificación, casada co militar portugués
Isidoro Pereira Padín. Rafael García Sánchez estivo solteiro.
En
1911 como empregado dunha casa industrial e traballando en Portugal foi detido
en Régoa, acusado de conspiración contra a recentemente proclamada República
portuguesa, e encarcerado en Porto e Lisboa durante once meses, liberado coa
obriga de abandonar Portugal tras as xestións do ministro plenipotenciario na
legación de España en Lisboa, Rodrigo de Saavedra y Vinent, II marqués de
Villalobar.
Posteriormente
na súa actividade profesional foi oficial de Facenda, adscrito a cidade de Tui,
logo destinado, a petición propia, á Aduana de Behovía – Irun onte traballou
ata a súa xubilación.
Dedicado dende novo ao mundo da ilustración, colabora en diversas publicacións como “Vida gallega” (1920), “Faro de Vigo” (1925) ou a revista tudense “La Semana” (1925). A participación como humorista gráfico en “Vida gallega” está relacionada, de seguro, coa presenza de Eduardo Padín que dende 1916 colabora nesta revista que se editaba en Vigo, da que chegou ser subdirector desde 1924 ata 1927, mantendo a súa colaboración ata 1935.
Clodio
González Pérez no seu estudo sobre “Aproximación á historia do humos gráfico
galego” (Edicións do Castro, 1984) cita
que o crítico de arte, José Francés, dedicoulle unhas verbas moi gabanciosas en
El mundo ríe. La caricatura universal en 1920 (Madrid, 1921).
Rafael
García Sánchez cultivou tamén a “cisografia”, técnica consistente no debuxo de
persoas ou escenas recortadas en cartolina negra colocadas sobre un fondo
luminoso; realizando diversas exposicións con esta técnica.
A
exposición de abril pasado foi realizada coa colección de 72 láminas tituladas “Estampas
anagrámicas” que conservaba a familia Arean Pereira. Esta conxunto integraba a exposición
do mesmo título inaugurada, por vez primeira, no “Lar Gallego” de San Sebastián
coincidindo coa festa do apóstolo Santiago do ano 1932. En xuño do ano 1934
realizase de novo esta exposición no Casino de Tui, enviando a colección de
estampas ao Presidente de la Liga de
Amigos de Tuy, don Rosendo Troncoso Bugarín, para amenizar el programa de
festejos de San Telmo. Habiamos admirado ya en otras ocasiones algunas de las
sugestivas creaciones de este “verdadero artista” del lápiz y la pluma que le
otorgaban con indiscutible derecho el titulo de gran dibujante sinala o
correspondente de El Pueblo Gallego. No ano seguinte, nos meses de outubro e
novembro de 1935, esta mostra foi presentada en Vigo nos salón de “Amigos del
Arte”.
A
orixinalidade destes debuxos, dedicado a unha persoa ou lugar, está por ser realizados combinando as letras
da cada palabra, pero asombrosamente esa combinación de letras logra reproducir
ou a cara do personaxe ou o símbolo que identifica a cada lugar. Hai unha
mestura de sinxeleza, de calidade no trazo e de modernidade logrando unhas
imaxes que anticipan as técnicas de deseño contemporáneo.
Ao
finalizar o noso agradecemento á familia Arean Pereira, tan vinculada a Tui, que
soubo conservar esta colección e posibilitar a súa exposición pública,
recuperando para Tui a figura de Rafael García Sánchez.
Comentarios
Publicar un comentario