A historia dun piloto tudense da Escuadrilla Azul : Alfonso Ruibal Sabio

A biografía das persoas é sempre un relato cheo de interese, ata a máis anónima ou anódina, contén no percorrer do tempo elementos que, co paso dos anos, suscitan, cando menos, a nosa curiosidade. Achegamos hoxe unha pequena semblanza dun tudense, cuxa desaparición no decurso da II Guerra Mundial en Rusia ten suscitado numerosas especulacións, polo que podemos falar da lenda de Alfonso Ruibal Sabio.

Alfonso fora nado en Tui o 24 de xaneiro de 1915 membro dunha familia de alongada traxectoria na nosa cidade. Fillo de Rafael Ruibal e Ángela Sabio y David, sendo o cuarto de cinco irmáns. Con 21 anos ao producirse a sublevación militar do 18 de xullo de 1936, evidenciando as súas inclinacións políticas, se presenta na Escola de Tiro Naval de Marín coma voluntario e pasa a integrarse na dotación do cruceiro “Baleares”, onde embarca no Ferrol o 1 de decembro.

Como tripulante deste cruceiro participa na toma de Málaga o 18 de xuño de 1937 e posteriormente se incorpora no aeródromo de Tablada (Sevilla) para formarse como piloto. Na Guerra Civil realiza xa as súas primeiras accións aéreas, chegando a ser tenente provisional. Remata a Guerra recibe como destino a Academia de Aviación de León.

Posteriormente se incorpora á “Escuadrilla azul” no seu primeiro grupo. Trátase de varios grupos de pilotos, todos de experimentada traxectoria que se suman ás forzas militares que España envía en apoio as tropas de Hitler na súa campaña en Rusia. Namentres que na “División Azul” se alistan numerosos falanxistas xunto a aventureiros e militares, no caso da “Escuadrilla Azul” se procura enviar a un grupo selecto de pilotos que formándose xunto a máis prestixiosa forza aérea existente daquela, a “Luftwaffe” hitleriana, fosen logo a elite da forza aérea española. Namentres que a “División Azul” loitaron na zona de Leningrado, as forzas da “Escuadrilla” foron dirixidas ao fronte central co obxectivo de avanzar cara Moscú. Estes grupos de combate testemuñan o apoio do réximen franquista que, nos primeiros momentos da II Guerra Mundial, presta ao réxime hitleriano con quen comparte bastantes prantexamentos ideolóxicos e como pago ao apoio recibido na Guerra Civil. 

Esta Escuadrilla Azul parte de Madrid o 25 de xuño de 1941 integrada por 17 pilotos que eran veteranos da Guerra Civil ao mando do comandante Ángel Salas Larrazabal.

O 27 de outubro de 1941 Ruibal participa nunha operación contra o aeródromo soviético de Klin. Durante o desenvolvemento das operacións e o ametrallamento da base o Messerschmitt 109 que pilotaba foi alcanzado polas baterías antiaéreas polo que comunicou por radio ao comandante Salas –xefe da escuadrilla- que se paraba o motor. Ao pouco informou de novo que estaba só a cen metros de altura, a uns doce quilómetros do lago Staubecken, tras o que non se voltou ter contacto con él, desaparecendo naquel territorio ser ter noticia algunha do piloto nin do seu aparato o Bf109 E W.Nr 1341. O tenente Ruibal foi a segunda baixa desta Escuadrilla.

“O lugar no que se perdeu o seu rastro fixo que Ruibal fose o aviador do Exército alemán caído máis preto de Moscú, marcando un fito. O notable avance logrado polo Exército alemán nas semanas posteriores ao combate de Klin, fixo que o comandante Salas se prantexase a búsqueda do avión de Ruibal, co fin de comprobar se tiña sobrevivido ou, alomenos, atopar os seus restos persoais.

O 3 de decembro, o tenente médico Álvarez Salas-Morris partiu con dous mecánicos cara o lugar onde sospeitaban tiña caído o avión de Ruibal. As indagacións efectuadas cos campesiños rusos levaron aos militares ata un avión derribado cerca dun lago xeado. Cando chegaron alí comprobaron que se trataba dun Junker 88 e non o Messerschmitt de Ruibal. Os paisanos afirmaron que outro avión tiña conseguido aterrar nun punto situado ao Sur, pero que os militares soviéticos tíñano levado, logo de ter apresado ao piloto”.

Os españois nunca foron capaces de corroborar esta versión xa que Alfonso Ruibal non figurou entre os prisioneiros de guerra rexistrados polos soviéticos. Ao comprobar que o lugar onde supostamente tiña tomado terra era axeitado para un aterraxe de emerxencia, os rumores se dispararon entre os membros da “Escuadrilla Azul”. Foi así como chegou a dicirse que Ruibal tiña logrado salvarse da morte pasando ao inimigo, amais de que tiña casado cunha rusa. A súa familia chegaron noticias da súa supervivencia e mesmo se tiña perdido as súas pernas. As dúbidas eran tan grandes que mesmo un dos seus irmáns tramitará os permisos, moi difíciles naqueles anos do primeiro franquismo, para viaxar a Rusa na súa procura, aínda que ao final parece ser que non chegou a emprender esta viaxe.

“Ao longo da súa participación na campaña rusa, Ruibal efectuou 14 servizos e participou en catro combates aéreos, nos que derrubou un avión soviético. Cando foi confirmada a súa desaparición foi ascendido a capitán sendo condecorado tanto polo exército alemán como polo español”.

Proba da alta cualificación que en materia de aviación acadou o piloto tudense foi a patente que rexistrou ao seu nome en agosto do ano 1940: “procedimiento de mando automático del paso, para hélices de aviones que lo tienen variable y en los que se emplean como medio de accionamiento de aquel una dínamo motor”. A concesión data de xaneiro de 1941 non sendo publicada esta ata xuño de 1942, por mágoa meses despois da súa desaparición.

Temos pois que a biografía deste tudense pérdese en territorio ruso, como unha víctima anónima mais daquela terrible II Guerra Mundial na que participaba. Coa súa improbable supervivencia naquela caída comezou outra historia que descoñecemos, toda un lenda sobre Alfonso Ruibal.



Bibliografia: Gutierrez, José M.: “Pilotos gallegos para Hitler: la División Azul aérea” en El Domingo – Suplemento de La Opinión de La Coruña, 25 de marzo de 2007.