Un artigo de Marga do Val sobre Tui: "Nós, na Gran Maza"

“Los pueblos viejos, los que tienen historia, suelen tener también su novela. Santiago. Tui, Monforte, ofrecen al escritor los rasgos firmes de sus fisionomias acusadas, que el tiempo ha ido dibujando con duros trazos de piedra (...) todo el conjunto, en fin, trabajado por los años, de la ciudad brinda al observador su acusada personalidad novelesca”... asi escribía Xosé María Álvarez Blázquez no “Suplemento del sábado” do xornal “La Noche” de Santiago de Compostela o 15 de outubro de 1949.

Con estas palabras inicia unha serie de colaboración naquel xornal da tarde compostelá que baixo o título de “Tuy en la novela” se achegaba a varias obras literarias centradas en Tui de Leopoldo Martínez Padín, Benito Vicetto, Camilo Bargiela, Dr. López de la Vega, Mauricio Bacarisse, Aquilino Ribeiro o Camilo J. Cela. Habería que engadir a esta lista os nomes do propio Xosé María Álvarez Blázquez, de Roque Cameselle, Fernando J. Álvarez, etc.

Tamén na poética a cidade de Tui ten ocupado a atención de diversos autores locais e foráneos, entre moitos outros: Camilo Bargiela, Teodosio Vesteiro Torres, os irmás Xosé María e Emilio Álvarez Blázquez, Manuel Lago González, Manoel María, Manolo Rivas ou Marga do Val.

Con todo, Tui segue agardando mais nomes que se sumen a esta relación, por que os tudenses precisamos que dende a creación literaria podamos coñecernos e recoñecernos dun xeito máis nidio e expresivo, por que, tantas veces, a literatura logra expresar o que non se logra a través doutros medios.

Marga do Val co seu poemario “A cidade sen roupa ao sol” acadou no ano 2011 o Premio da Crítica (ver neste mesmo blog: http://tudensia.blogspot.com/search?q=marga+do+val ). A voz de Marga do Val recolle, nos poemas deste libro e en tantas oportunidades, a alma tudense, nos aprende a ler novas páxinas da nosa personalidade, que fan agromar parágrafos ocultos, ou quizais, roubados da nosa existencia... pois a palabra escrita ten a capacidade de abrir novos espazos, novos mundos ao poñer en negro sobre branco o que os demais tantas veces sentimos pero non somos quen de expresar.

Amais das súa obra poética, de tradución ou investigación literaria, Marga do Val é unha columnista habitual na prensa. Mantiña no semanario “Sermos Galicia” unha columna periódica, “No Folón” que agora continúa no xornal “Nós”. O pasado 17 de xaneiro publicou unha columna que, centrada nas súas vivencias na cafetería tudense “La Gran Manzana”  e na aparición do xornal “Nós”, transcende, con moito esta experiencia persoal, para achegármonos, coa súa sensibilidade, a unha parte do espírito que alenta nesta cidade.

 

No Folón.

Nós, na Gran Mazán.

Todas as cidades e os lugares máis pequenos teñen un punto neurálxico; un punto nesa articulación de vértebras, do rueiro, da espiña dorsal que se converte en paseo obrigado, en sala aberta ao mundo. En Tui ese lugar, paséase, vívese, como en moi poucas cidades que coñezo. En Tui aínda pensamos camiñando; Corredoura arriba, Corredoura abaixo, arranxamos o mundo, somos cidadanía peripatética. Aínda pasamos o exame -aprobamos ou non- de quen ocupa os bancos, de principio ao fin, todas as tardes, de quen os deixaba libres os domingos para que, só nese día, viñese pasear a aldea que traballa. Aquí temos a nosa gran mazán, cos nosos dialectalismos, co noso ritmo de vida de non andar ás présas, con horarios comerciais máis acaídos para reivindicarmos a preguiza e o dereito á lentitude, para saborearmos cada raiola de sol, para nos deleitarmos nas noites de verán até que chegue a alba, para vermos a cara de abraio de quen vén de fóra e non pode entender ese xogar, esa alegría nouturna da rapazada pequena até ben entrada a noite. Aquí, as horas do café poden ser todas e moitas horas se poden botar nos cafés. Eu vivín neste punto e sei do que falo. Teño o meu café preferido do mundo nesta gran mazán, chámase La Gran Manzana, poderíase chamar The Big Apple e quedaríalle ben. No seu interior nunha parede pintada, sobre a cidade The Big Apple, un home toca o saxo, en primeiro plano, e a ponte internacional que atravesamos tantas veces, conecta eses enormes rañaceos coa cidade de Tui, coa catedral no fondo. E isto é así, esa conexión existe, sen complexos. Aquí, Aquilino, pon a mellor música para cada momento e Mónica atende no meu galego, o de Mosende. Aquí teño asistido nese silencio educado de estar na mesa do lado, a magníficas conversas, en faladoiros diarios, pola volta das once da mañá, teño aprendido moito dese grupo de homes e das súas múltiples lecturas, poño a orella, escoito e resisto e non falo, feliz como espectadora silente. Este café salvoume da morte por tristura e deume a vida, púxome a andar nas mañás para tomar rumbo. Aquí, lin, escribín e sufrín o pánico ao espazo sen caracteres que arquivar. Aquí, vin crecer Tamiru, Mónica, pequena, e Carmen. Aquí chorei mortes e celebrei vidas. Aquí gardan as chaves da miña casa, imaxe da miña ausencia. Aquí o transcorrer do tempo márcao a xente de todos os días, co seu entrar e saír: comerciais, traballadoras da banca, funcionariado dos xulgados, mocidade co primeiro pasaporte, o grupo do dandi, as vellas misias e Damas do Anel para xulgaren todo e  poñérense estupendas e quen quere rematar o día cunha boa conversa. Aquí lense xornais e fálase das novas dos xornais. Este café situou Nós, Diario, na gran mazán, fala sobre as novas de Nós, que non están noutros xornais. Introduce Galiza na conversa dos mellores faladoiros, no debate, nos xuízos, visibiliza a lingua galega, sitúaa no punto neurálxico, conectanos pola ponte coa The Big Appel, mostra a nosa identidade a quen vén de lonxe e vai de paso, sen complexos. Sen complexos, se está Nós, estamos máis felices, na mellor compaña, coa mellor música e co mellor café na Gran Mazán.