Reincorporado ao poder Fernando VII anulou as
Cortes de Cádiz e a súa obra lexislativa e restaurou o absolutismo, en maio de 1814.
Tras o pronunciamento de Riego en Galicia no mes de febreiro de 1820 se suman
as diversas cidades e vilas, abrindose o coñecido como trienio liberal (1820-1823). A vida
política tudense neste período resulta certamente convulsa, reproducindo o
forte enfrontamento entre liberais e absolutistas que existía en toda España.
Semanario Pintoresco Español, 1847
En Tui ao coñecerse o levantamento de 1820 créase unha Xunta absolutista
presidida polo coronel Marcó del Pont, furibundo defensor do absolutismo, pero
a chegada dun destacamento procedente de Vigo fai fuxir a Marcó del Pont co seu
pequeno grupo militar o 27 de febreiro de 1820. Curiosamente en Tui a oposición
ao réxime liberal non estará encabezada polo bispo, Juan García Benito, que
adopta unha actitude moderada e que mesmo afirma nunha pastoral que “defender
la Constitución no es ponerse contra la religión” senón por diversos
persoeiros que promoven unha “Junta Apostólica”.
Esta xunta, defensora do absolutismo, estará presidida por D. Juan Ramón de
la Barcia, médico do Cabido e procurador, xunto a D. Manuel de Castro, barón de
Sancti Johanni, D. Ignacio Manuel Pereira, señor de Reboreda e do Pazo da
Xunqueira, D. Tomás Blanco Cicerón, capitán do Rexemento de Tui, D. José Pérez
de Limia, crego de Valadares, D. Basilio Gil Araujo, crego de Cequeliños, D.
Manuel María Núñez e D. Manuel María Avalle, señor de Fiolledo e exdeputado.
Xunto a eles apoiaban o movemento contrarrevolucionario o cóengo Vázquez Bazán
ou Frei Tomás Blanco. Os seus integrantes tiveron de refuxiarse, xa en 1820, en
Portugal, onde Avalle foi Presidente da Xunta. Perseguido e incautados os seus
bens, Manuel Maria Avalle foi un exemplo de fidalidade ás súas conviccións
absolutistas.
A caida do réxime liberal, coa conseguinte restauración absolutista,
acontece en Tui o 23 de xullo de 1823, sendo liberada co apoio de forzas
portuguesas, “despois do TeDeum, cantado na Igrexa de San Domingos, foron
paseados pola cidade os retratos mesturados de San Telmo, Fernando VII e Pio
VII”. Ábrese en toda España un período de goberno absolutista de Fernando
VII coñecido como “Década ominosa”.
No trienio liberal haberá dous procesos electorais nos anos 1820 e 1822 en
que retornan os deputados liberais aos escanos das Cortes, entre eles, o
tudense Agustín Rodríguez Vaamonde,
avogado, “un dos deputados máis activos, en palabras de Xosé Ramón Barreiro,
liberal templado, participa en moitos dos máis importantes debates”, apoia
importantes medidas modernizadoras como a abolición dos señoríos eclesiásticos
e civís. A representación nestes procesos electorais non é por distritos senón
que abrangue a totalidade do reino de Galicia polo que Tui nestes comicios
carece de representación directa.
Rodríguez Vaamonde era natural de Ponteareas, casou en Tui con Juana Roca
Portela e na nosa cidade desenvolveu a súa actividade no ámbito xudicial. Tiña
acadado os grados de bachaler en Leis e Canónes na Universidade de Santiago.
Foi rexedor (1805), xuíz (1807) e rexedor decano (1809) en Tui, negándose a
aceptar ás novas autoridades francesas e organizou “os servizos de defensa da provincia
ata a constitución da Xunta de Armamento e Defensa da provincia tudense, da que
foi secretario” e tivo un destacado protagonismo na organización do sitio da
cidade fronteiriza. Consecuentemente foi electo, o 21 de febreiro de 1810, como
representante da provincia tudense nas Cortes de Cádiz.
Nestas
Cortes formou parte de varias comisións e participou activamente nos debates e
presentando iniciativas lexislativas como sobre a abolición dos señoríos e a
fiscalidade do Antigo Réxime como a reordenación da administración local. A Agustín Rodríguez Vaamonde cábelle
a honra de ser un dos asinantes da Constitución Española de 1812 e foi logo
elixido como secretario das Cortes o 24 de xaneiro de 1813, testemuñándose o
prestixio do que gozaba naquel parlamento.
Mark A.
Burkholder nos informa que “El 11 de julio de 1820, fue nombrado magistrado
de la Audiencia de Cuba (Puerto Príncipe), puesto en el que nunca sirvió.
Participó asimismo en las Cortes del Trienio Liberal. Fue nombrado magistrado
de la Audiencia de Valladolid por título del 11 de julio de 1822, para
reemplazar al difunto Francisco Vicente Yáñez”.
No trienio liberal (1820-1823) retornan ás Cortes os deputados liberais
entre eles Agustín Rodríguez Vaamonde, agora como representante do reino de
Galicia ao non existir distritos máis cativos. Tivo unha destacada actividade
política nas Cortes de 1820, formando parte de numerosas comisións
parlamentarias e promovendo múltiples iniciativas
“Tras el
Trienio Liberal, la reacción fernandina lo arrestó en Ribadavia, sufrió
afrentas públicas y fue desterrado a Orense y Lugo. Muerto Fernando VII en
1833, fue rehabilitado como oidor de la Real Audiencia de Galicia. En ella se
encontraba, cuando fue nombrado ministro en propiedad de la Audiencia de
Asturias por decreto del 12 de noviembre de 1840, aunque —por motivos de edad y
salud— solicitó dispensa, que le fue concedida en diciembre, aunque se le
concedió en propiedad su plaza en la Real Audiencia de Galicia, de la que llegó
a ser magistrado decano. Un año antes de fallecer, fue nombrado ministro
honorario del Tribunal Supremo de Justicia”.
Superada a década ominosa (1823-1833) e tras o pasamento de Fernando VII e
a rexencia da raíña gobernadora, María Cristina, diante da minoría de idade da
futura Isabel II, consolídase o réxime liberal que chega ata 1868. Un novo
proceso electoral desenvólvese no ano 1834, aínda que recuperando o voto
censitario e establecendo o distrito electoral baseado nas novas provincias, no
noso caso Pontevedra. Resulta elixido neste proceso o Provisor (xuíz eclesiástico)
do Bispado de Tui, José Manuel Alcalde, pero axiña será desprovisto do
cargo por carecer da renda esixida, sendo substituído polo militar vigués
Manuel Llorente y Pastor.
Natural de Ponteareas a biografía de Alcalde está moi escura. Cando a
invasión francesa cursara estudios na Universidade de Santiago que tivo de
abandonar, será en 1819 cando acolléndose a unha medida extraordinaria para os
alumnos que viran interrompidos os seus estudios logre, tras un exame, a
licenciatura en Leis, o bacharelato en Canóns e, ao ano seguinte, o
doutoramento en Leis. Liberal moderado, foi logo ordenado sacerdote, sendo cóengo
da catedral tudense, arcediago de Taboexa e posteriormente provisor e vigario
xeral do Bispado.
Nos diversos procesos electorais celebrados no ano 1836 retorna ao
parlamento o político tudense Agustín Rodríguez Vaamonde, que renuncia
por enfermidade o 22 de novembro de 1836 culminando así unha intensa actividade
política, pero non será o único da súa familia en continuar esta vocación.
Axiña tomarán o seu relevo os seus fillos Florencio e Teófilo.
Neste mesmo ano resulta electo pola
provincia de Pontevedra Pedro Telmo Piñeiro Cárdenas, que nacera en Tui
fillo de Pedro Piñeiro de Lara, coronel e comandante xeneral de Tui. Pedro
Telmo fixo tamén carreira militar e accedeu ao Congreso nesta lexislatura de
1836 que so durou dous meses. De seguido retornou ao seu rexemento. Morreu no
ano 1837 en Vitoria loitando contra os carlistas.
Comentarios
Publicar un comentario