Ir al contenido principal

A descrición de Tui na viaxe de Albert Jouvin




As referencias históricas á presenza de peregrinos nas terras tudenses ao longo dos séculos son abondosas e teñen sido abordada en diversos estudos e publicacións. Unha relación non completa abrangue nomes como a Rainha Santa (alomenos en 1325), os monarcas Afonso II (1219) ou Manoel I (1502); peregrinos doutras terras como os cabaleiros ingleses Arnolfo e Osborne (1147), o nobre alemá Leon de Romithal de Blatna (1466), o cabaleiro polaco Nicoplau von Popplau de Silesia (1484), o astrónomo xeramano Hieronymus Münzer (1495), Frei Claude de Bronseval e o seu señor, o abade Edme de Salieu (1532), Giovanni Battista Confalonieri un presbítero de Italia que acompañou ao Patriarca de Xerusalen, monseñor Fabio Biondo de Montalto, na sua peregrinación xacobea (1594)...
Pero andando nos tempos e coa chegada das novas modas aparecen novas referencias ao paso por Tui e as súas terras de peregrinos ou mellor dito viaxeiros que percorren diversos países europeos e se achegan ata Santiago atraído pola sona da peregrinación xacobea, aínda cando a “devotionis causa” xa non semella ser a principal motivación. No século XVII aparece, primeiro en Inglaterra pero estendido rápidamente, o modelo do “Grand Tour” ou viaxe para ampliar coñecementos, achegarse a culturas, usos e costumes diferentes, para profundizar en coñecemento lingüísticos, etc. Son numerosos as testemuñas de viaxeiros a España e Portugal de diversas nacionalidades, especialmente franceses, que conservamos para o século XVII.
Con todo as súas descricións e referencias resultan de grande utilidade pois testemuñan, entre outros moitos aspectos, os itinerarios e rutas que estaban en uso naquel tempo e polos que circulaban os viaxeiros e peregrinos.
Albert Jouvin de Rochefort (1640-1710) foi un oficial do rei Luis XIV de Francia, tesoureiro de Francia na cidade de Limoges (1675-1680) e cartógrafo, salientando a súa achega aos plans urbanísticos da cidade de París e a súa habelencia para a confección de planos de Paris e doutras numerosas vilas e cidades de Francia.
Pero A. Jouvin é coñecido especialmente por ter escrito una monumental obra de literatura de viaxes: “Le voyageur d’Europe” (1672) na que recolle as súas andainas por Francia, Italia, Malta, España, Portugal, Paises Baixos, Alemania, Polonia, Inglaterra, Dinamarca e Suecia… engadindo a súa vontade de achegarse ata Exipto voltando por Turquia.
Na súa viaxe a España pretende achegarse a Santiago e logo continuar o seu periplo ata Lisboa e, por tanto o seu paso por Tui[i] resulta imprescindible.

Cuando hubimos llegado a la ciudad de Tuy, que es una plaza de armas para Galicia, frontera por este lado con el reino de Portugal, por donde habíamos resuelto entrar y pasar a Portugal, y ver las bellas ciudades que se encuentran en el camino, que nos habíamos propuesto seguir para llegar a Lisboa, que era desde Tuy pasar a Ponte de Lima, de Ponte de Lima a Braga, de allí a Oporto, ciudad y puerto de mar; Coimbra, ciudad y la universidad más famosa de Portugal, de allí a Leiria, v. y de allá Lisboa, la capital del reino de Portugal, que es la ruta que yo me había propuesto hacer en este viaje desde la ciudad de París[ii]

Tras a súa chegada a Compostela, percorrendo o actual Camiño Francés (los peregrinos que pasan todos los días por allí a millares), dende a cidade do apostolo baixa por Padrón, Pontevedra, Pontesampaio, Redondela, Porriño e Tui. Velaqui a súa descrición da nosa cidade:

Tui es una de las tres plazas de armas de España, que son Badajoz, Ciudadrodrigo y Tui fronterizas con Portugal, y por donde los españoles lo atacan con tres ejércitos. Está a orillas del río Miño, elevada sobre el pico de una montaña, fortificada con altas murallas de gruesos muros, provistos de varias piezas de artillería, además de algunos fuertes que están fuera de la ciudad, al lado del mar ( que sólo está alejado de la plaza por seis leguas) bastante cerca de una puerta, en donde la montaña vecina parece dominar de alguna forma una parte de la ciudad; lo que ha obligado a construir allí un fuerte, donde hay una gran guarnición para defenderlo. Pues se ve del otro lado del r. Miño, frente a frente de Tui la ciudad fortaleza de Valencia que está en Portugal, que es una llave y una plaza de gran importancia para el Reino, que, estando tan cerca de la ciudad de Tui, se ha fortificado por esta causa completamente, que sin un acuerdo entre ellas, podrían batirse fácilmente a cañonazos. Todas las calles de la ciudad de Tui están mal trazadas, estando casi todas cuesta arriba o cuesta abajo, y habitadas por gentes de guerra y oficiales del ejército de Galicia y por el virrey que la gobierna, que era por entonces Luis Poudric, cuyo palacio está cerca de la plaza mayor donde está el cuerpo de guardia, y la iglesia del obispado, que es el edificio más alto de la ciudad, que es el motivo por el que se ve está iglesia de lejos y toda la ciudad de Tui, en la que vimos que continuaban las fogatas de la paz con los portugueses. pero como hacía poco tiempo y los ejércitos estaban todavía en campaña, sin haberse apenas disuelto las compañías de soldados, y viendo que habría mucho peligro al pasar por todas esas ciudades fronterizas con España y con Portugal, entre tanta gente de guerra que merodeaba todavía en la zona aquí y allá, nos aconsejaron que buscáramos alguna ruta que fuera más segura que aquella para seguir nuestro viaje.
Por lo cual resolvimos hacer otro proyecto, y tomar un camino en el que veríamos tantas cosas curiosas, como por el que nos habíamos propuesto hacer desde París, y menos peligroso; que es de Tui volver a Santiago; de allí a San Salvador, a la ciudad de Oviedo, volver a pasar por León y continuar por Salamanca ata Lisboa.

Deixaremos para outro momento a análise do contido deste interesante texto de A. Jouvin, pero que nos ilustra como no século XVII e a pesares das liortas fronteirizas a vía de comunicación entre Galicia e Portugal pasaba por Tui – Valença, pola que tamén os peregrinos tanto nobres (caso de Cosme III de Medicis, grande duque da Toscana en 1669, o presbítero tamén italiano Domeico Laffi, de Bolonia,  ou o napolitano Nicola Albani en 1743) como tantos outros rescatados do anonimato pola documentación do libro de defuntos da Catedral que reseña a morte e soterramento de numerosos peregrinos ao longo do século XVIII (de Portugal, Francia, Italia, Alemaña, etc) evidenciando como a peregrinación polo único Camiño Portugués históricamente documentado seguía con intensa vitalidade.





[i] A mención a A. Jouvin figura no seguinte artigo de Jesús Vila “La Catedral y el camino de peregrinación a Santiago” en La Catedral de Tui desde su plan director, Santiago, 2015, p. 36.
[ii] A tradución ao español dos textos de Jouvin está tomada da tese doutoral de Concepción Bernal Fernández: Traducción al español de Le voyageur d ` Europe où sont le voyage d`Espagne et de Portugal, de Albert Jouvin de Rochefort acompañada del correspondientes análisis traductológico. Universida de Murcia 2016. http://hdl.handle.net/10803/396362


Publicado no libro das festas de San Telmo 2017
Imaxe tomada de:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Albert_Jouvin_de_Rochefort.jpg/315px-Albert_Jouvin_de_Rochefort.jpg

Comentarios

  1. Me gustó mucho. Y efectivamente la "Per loca marítima" seguía y es una ruta marítima, de navegación y no de "salvación".

    ResponderEliminar
  2. Me gustó mucho. Coincido con tu comentario.
    Y digo que La Per Loca Marítima, era una ruta marítima de navegación y no de "salvación". Saludos

    ResponderEliminar

Publicar un comentario

Entradas populares de este blog

Un poema en galego de D. Basilio do ano 1957

A figura de D. Basilio, cóengo maxistral na catedral tudense e profesor durante varias décadas no Instituto San Paio, continua a ser lembrada por moitos tudenses pola súa erudición, especialmente no que atinxía á historia da nosa cidade como pola súa singular personalidade. Neste blog conmemoramos hai algúns anos o centenario do seu nacemento, o 14 de abril de 1911, ( https://tudensia.blogspot.com/2011/04/hoxe-centenario-do-nacemento-de-don.html ) reproducindo un breve artigo publicado no libro das festas de San Telmo dese mesmo ano  2011. Sinalabamos daquela que era unha persoa sumamente austera, todos o lembramos coa “teja” cubrindo a súa cabeza, a súa faciana morena, sempre vestindo unha raída sotana, fumando os “bisonte” sen boquilla que ofrecía a cantos a él se achegaban, a súa conversa sempre mesturada con referencias teolóxicas. Case todas as tardes, primeiro pedaleando na súa bicicleta, e anos máis tarde sobre a súa vella mobilette (algún día tivo de ser nova pero a miña le

A fábrica de galletas "La Peninsular"

Temos sinalado neste blog en diversas oportunidades o descoñecemento que posuimos da historia contemporánea de Tui fronte a outros períodos históricos moito mais investigados que a nosa historia mais recente. Aspectos como a vida política tudense na primeira metade do século XX seguen esperando un achegamento como tamén os procesos e dinámicas socias desenvolvidos no noso territorio. Hoxe ofrecemos en Tudensia un post sobre a fábrica de galletas “La Penínsular” que abrangue case medio século da vida económica tudense. Achegamos a información ofrecida polo profesor de historia económica da Universidade de Santiago de Compostela, Angel Ignacio Fernández González, no seu blog “Galicia Agraria” nun documentado post sobre a industria de galletas en Galicia nos principios do século XX. Aportamos a rica e moi completa información que achega profesor Fernández algunha pequena referencia da nosa autoria colocadas como notas. http://galiciaagraria.blogspot.com.es/2012/03/gall

Emma Álvarez Besada a primeira tudense doutora en medicina

O legado dunha comunidade está conformado por un conxunto de bens materiais, que adoitamos denominar patrimonio, xunto cun amplo abano de elementos inmateriais que definen o seu carácter e a súa pervivencia no tempo. Entre estes bens intanxibles ou inmateriais ocupan un lugar non menor aquelas personalidades que ao longo do tempo teñen deixado unha pegada perdurable na memoria colectiva ou aquelas outras que, ás veces esquecidas ou non recoñecidas, expresan na súa traxectoria fitos senlleiros para a vida colectiva. Hoxe queremos recuperar dende Tudensia unha desas figuras olvidadas pero que no seu momento histórico tiveron unha pegada significativa na vida social e colectiva da nosa cidade e de alén dos seus termos xeográficos. As novas demandas sociais se expresan tamén na historiografía que investiga aos grupos sociais discriminados ou marxinados nos diferentes momentos do pasado. Retrato de Emma Álvarez Besada, foto da orla da Facultade de Medicina de Madrid, 1931 Unha revis