O recente pasamento,
nesta pasada fin de semana, da escritora Maria do Carme Kruckenberg Sanjurjo
nos ofrece a posiblidade de recuperar a súa ascendencia tudense. Filla de
Gustavo Kruckenberg Sartorius e de Josefa Sanjurjo de Oza; a figura do seu pai
nos leva ata Alemaña namentras que a súa nai era filla de Benito Sanjurjo
Ramírez de Arellano, nado en Tui no ano 1856.
Co gallo do
centenario do seu nacemento o cronista tudense Manuel Fernández-Valdés Costas
publicou en “Faro de Vigo” un artigo xornalístico reivindicando a achega deste
tudense, Benito Sanjurjo, á historia de Vigo e que logo resume no seu libro
“Familias antiguas de Tuy” (1958).
Asi recolle que cando
contaba con poucos anos os seus pais, Benito Carlos Sanjurjo e Maria Concepción
Ramírez de Arellano, tras cumprir o seu destino militar no reximiento da
guarnición tudense, se trasladan a Vigo a unha casa na rúa Pracer de Afora (na
zona que hose ocupan as rúas Enrique Blein, Celso Emilio Ferreiro e a rúa
Nicaragua ata o Couto).
Seguindo o texto de
Fernández-Valdés: “El joven D. Benito fue
enviado para su educación a Paris y en aquella capital se formó al lado de su
tio, el banquero D. Adolfo Calzado. Alli adquirió el espiritu de inciativa y
audacia que le acompañó toda su vida. En Paris comenzó a estudiar Arquitectura,
estudios que tuvo que interrumpir para reintegrarse a España, pero que
influyeron notablemenrte en el curso de su vida. En
Vigo fue primero Corredor de Comercio y más tarde proyectó la construcción de
casas a cuyo fin adquirió terrenos en la calle Urzaiz (…)
Moitos dos edificios
que promoveu Benito Sanjurjo foron proxectados por dos egrexios arquitectos:
Michel Pacewicz e Jenaro de la Fuente. A
Pacewicz o coñecera Benito na súa estadia parisiense cara 1872 e como froito
desa amizade se instala en Vigo no ano 1897 con varios proxectos xa redactados
para a alta burguesia vigues que conectara con él a través de Benito Sanjurjo.
Ata daquela o principal arquitecto vigués era Jenaro de la Fuente, que sumaba
amáis a súa condición de arquitecto de obras muncipais. De la Fuente mesmo
prestaralle a súa sinatura a Pacewicz ata que non tivo recoñecido o seu titulo
francés.
A burguesia acomodada
viguesa atopa na obra de Pacewicz a expresión do seu poderío económico e
social, cunha arquietctura monumentalista e internacional, que conecta
directamente coa arquitectura francesa dotando á cidade de edificios
que, aínda na actualidade, son fonte de prestixio e orgullo. Coa obra de Jenaro
de la Fuente Domínguez e Michel Pacewicz a cidade de Vigo dótase dunha
arquitectura de amplo prestixio engarzadano co eclecticismo e historicismo
característico daqueles anos de inicios do século XX. Unha das primeiras obras de
Pacewicz en Vigo será o edicio da Escola de Artes o Oficios (1897) ou no memo
ano o edificio El Moderno na Porta do Sol. Neses anos constrúe inmobles para
persoeiros da época
como Manuel Bárcena, Paulino e Francisco Yáñez, Rosendo Silva, etc.
En 1906 realiza unha
das súas obras con máis influencia parisinas, la Casa para Benito Sanjurjo Ramírez de Arellano (actual Praza de Compostela,
nº 20). Entre 1903 e 1912 colabora con Jenaro de la Fuente na construcción de 7
casas promovidas por Benito Sanjurjo Ramírez de Arellano, as coñecidas como Grupo de Casas de Benito Sanjurjo
(Urzáiz, nº 11 ao 23). As casas foron construidas de dous en dous, sendo as
primeiras (nº 21 e 23) deseñadas por Pacewicz e o resto por Jenaro de la Fuente
y Domínguez.
Posiblemente a
influencia de Benito Sanjurjo está nas obras que Michel Pacewicz proxectou en
Tui. O edificio na Corredoira, popularmente coñecido na actualidade como Casino
Vello, construído no ano 1908 e do que lamentablemente na actualidade so
conserva a súa fachada. Esta obra foi promovida polo enxeñeiro de montes Rafael
Areses Vidal. O seu pai, o farmacéutico Juan Areses Alonso, encargalle a reforma
da súa casa no Paseo da Corredoira no 1909 e no seginte ano Jesús Rivas Bugarín
promove co arquitecto franco-polaco (que, por certo, visitaba con asiduidade o
Balneario de Caldelas) o edificio continguo ao de Areses Vidal (onde hoxe se
atopa a Libreria Iris). Tamén por mágoa deste inmoble só nos resta a súa fachada.
Xavier Añoveros, nun artigo que citamos na bibliografia, apunta outros
edificios como da autoría de Pacewizc: a casa da familia Cela na Praza de San
Fernando, a casa da familia Valdés na Corredoira ou outra casa na rúa Martínez
Padin 40.
Velai como a influencia do
tudense Benito Sanjurjo na cidade de Vigo alongase no tempo co legado da obra
monumental de Pacewicz e Jenaro de la Fuente. Sanjurjo Ramírez de Arellano
morre o 9 de febreiro de 1916 no Sanatorio Lluría, instalado no Castelo de
Soutomaior.
Retrato de Pepucha
Sanjurjo Oza de Kruckemberg de Antonio Medal Carrera
Tomado en
http://pintura.aut.org/SearchProducto?Produnum=121446
Un das súas filla, Josefa, cosou
como apuntabamos máis arriba con Gustavo Kruckenberg que chegara a Vigo como
delegado de Lloyds e foi consignatario da naviera Hamburg America Line. Como
lembraba a súa filla Carme viviron primeiro na rúa Montero Rios e
posteriormente na rúa Urzaiz no ambiente característico da alta burguesía
viguesa.
Sirvan estes apuntes
para rememorar a figura do tudense Benito Sanjurjo ao coñecer o pasamento da
súa neta Carme Kruckenberg Sanjurjo.
Añoveros, Xabier:
“Michael Pacewicz: un arquitecto francés en Tuy” ren Tudae, nº 10 (2002), pp.
8-11.
Fernández-Valdés,
Manuel: “Familias antiguas de Tuy”, 1958, pp.143-145.
Comentarios
Publicar un comentario