Ir al contenido principal

Crónica da Guerra de Independencia en Tui (II). Fracaso de Soult de penetar en Portugal polo Miño e primeiras insurreccións dos paisanos.


O Mariscal Soult unha vez establecido en Tui non desatende o seu propósito que non é outro que cruzar a Portugal, para artellar esta invasión desplega pola nosa comarca, segundo informa Osuna Rey, as suas tropas do seguinte xeito:
- A primeira división, ao mando de Merle en A Guarda
- A segunda, con Mermey ao fronte, en Tui - A terceira en Salvaterra con Delaborde - A carta en Vigo comandada por Heudelet - Fanceschi ao mando doutra división en Baiona - Dous rexemento de cabaleria de Lorgen en O Porriño - Os dragóns dirixidos por Lahoussaye pola ribeira do Miño ata á altura de Melgaço. Soult desprazase ata A Guarda apoderandose das barcas dos pescadores daquela vila para remontar polo río, impedindollo o fogo das baterias de A Insua e Camiña. “Soult, continua Osuna, ordenó que los barcos desde el mismo puerto de A Guarda, y por tierra, se llevasen por el norte del Tegra hasta Pías, una aldea a una legua de A Guarda. Y para estos trabajos Soult encargó a sus zapadores que transportaran los barcos hasta el Tamuxe, y que hicieran un camino practicable para la artilleria desde Tui a la zona de Camposancos, donde colocarían las piezas en apoyo del paso del río, amén de que traerían cañones del calibre 24 del fuerte de A Guarda con el mismo objeto. De la artilleria encargó Soult los trabajos al general Bourgeat, que consiguió llevar las piezas de hierro que estaban montadas en los muros del castillo que defendía A Guarda.

Na mañá do 15 de febreiro as tropas napoleónicas están dotadas con barcazas e apoiadas pola artilerria para tentar curzar o río Miño na zona da desembocadura do río Tamuxe, no actual concello de O Rosal, fronte as illas de Canosa e Morraceira do Grilo. Nun primeiro intento son 300 homes os que cruzan o río aproveitando a noite e a pleamar , segundo Avila y Lacueva en sete barcas, pero fose pola escasa pericia dos remeiros ou pola forza do río un dos barcos afastase dos outros, que toman terra entre Seixas e Caminha pero as descargas da artilleria portuguesa os obrigan a retroceder ás tropas de Soult. A outra barcaza foi arrastrada pola corrente ata o bosque de Camarido, logo de Caminha e fronte á fortaleza portuguesa de A Insúa, onde desembarcan, segundo o historiador Osuna Rey, un capitan, 4 sarxentos e 30 soldados. O batallón nº 21 de Línea do exercito portugués ao mando do tenente coronel Champalimaud que estaba acampado nos arredores de Caminha diante da ameaza francesa xunto con moitos paisanos renden na mañá do 16 de febreiro a este grupo de napoleónicos no bosque de Camarido, na foz do Miño.
Soult comproba que resulta imposible penetrar en Portugal cruzando o Miño e ordena, o día 17 de febreiro, que as tropas móvanse en dirección a Ourense para entrar en Portugal pola “raia seca”.

Namentras estes episodios bélicos discurren polo Baixo Miño en Tui recibese a orde de Soult de agrupar a todos os franceses feridos ou doentes, así aos 400 ingresados no Hospital tudense unénse os case cincocentos que estaban en Pontevedra. Pero para o mantemento deste elevado número de tropa, lembremos que na provincia de Tui estaban instalados ata 22000 franceses, os mandos militares napoleónicas comunicánlle as autoridades tudenses, o Concello e as Xustizas da cidade e dos partidos da provincia importantes impostor e gravámenes. Sirva como exemplo que nos partidos de Crecente e Albeos os fraceses esixen: veinte mil raciones diarias de pan, vino, carne, gallinas y huevos, pidiendo juntamente caballerias y capotes.
Tanto o sentimento de invasión como estes importantes gravamenes aos que abrigaban, se fose o caso, pola forza as tropas de Napoleón, neste mesmos días comeza a insurrección dos paisanos, un dos principais lideres deste movemento contra o invasor será Mauricio Troncoso de Lira e Soutomaior, abade de Vilar e o Couto, nas terras de Crecente, quen asuma este papel diante da falla de reposta das autoridades civis e a inexistencia de autoridades militares na nosa zona, pois o exercio que mandaba o Marques de la Romana atopabase polas terras orientais de Ourense, sen intención de facerlle fronte aos franceses.
O Abade do Couto será a persoalidade máis rexa destes episodios bélicos na noza provincia tudense e responsable do cerco a que será sometida a cidade tudense a principios de marzo. O propio Mauricio Troncoso nun documento que publica Osuna Rey relata como comezou o seu labor o ver como as xentes entregan o esixidos polos franceses:
Visto esto por dicho Abad pasa con unos pocos mozos a la casa del Regidor (de Crecente) adonde estaban concurriendo las gentes con los ganados, caballerias y capotes. Sorprende a la Justicia e individuos del Ayuntamiento, quitándoles todo lo que tenían dispuesto para enviarselo al enemigo, y al instante pasa órdenes a los caudillos y justicias, poniéndoles pena de la vida para que inmediatamente todos los hombres sin excepción de persona, aún de clérigos y frailes, se presenten con armas ocupando los puentes como ha sido el de Mourentán, Esmoriz, Tayn y el de las Achas, lo que se ejecutó el mismo día cubriendo aunque con poca gente dichos puentes; y viendo los enemigos que lo que ellos pedían se retardaba, el día catorce del mismo mes llega una partida de caballería por el puente de Mourentán caminando hacia Creciente, se les hace fuego y se la ha muerto quince y quitándole sus caballos se le remitieron a Oimbra al Excmo. Sr. Marqués de la Romana, y al mismo tiempo cogiendo cincuenta y un prisioneros los cuales se remitieron al Corregidor de la plaza y villa de Melgado…
Escaramuzas que anticipan o que será logo a “batalla” que terá como escenario a ponte de Mourentán o día 17, este combate será o primeiro episodio bélico serio protagonizado polos nosos paisanos contra os invasores, comprobando os franceses que os paisanos posuen un gran espíritu de insurrección fomentado por las proclamas de la Romana, segundo informalle por escrito o general Lahousaye ao mariscal Soult errando completamente pois o Marques de la Romana non tiña actividade algunha na provincia tudense, pero este espíritu de rebeldía era animado e impulsado especialmente polo devandito Abade do Couto e a súa decidade actuación.
Deste episodio de Mourentán daremos conta na nova entrega desta crónica.

Comentarios

Entradas populares de este blog

O antigo Hospital e Inclusa (actual Edificio "Francisco Sánchez") cumpre hoxe cen anos

Neste ano 2023 a cidade de Tui vive diversos aniversarios de interese, especialmente o referente ao cuarto centenario do falecemento do egrexio médico e filósofo tudense, Francisco Sánchez, sobre o que nos ocuparemos en datas próximas. https://www.facebook.com/fotosantiguastuy/photos Centrará hoxe a nosa atención outra significativa efeméride, o centenario da inauguración do Hospital e Inclusa de Tui celebrado o 1 de maio de 1923, hai hoxe cen anos, que culminaba un longo proceso de construción deste edificio. Na actualidade este antigo hospital é o Edificio “Francisco Sánchez” coñecido popularmente como Área Panorámica de Tui. É pois unha feliz oportunidade para realizar unha aproximación a historia deste edificio emblemático da nosa cidade. Un edificio creado para acoller as instalación do hospital e da casa de expósitos, ou inclusa. A historiografía ten abordado nas últimas décadas aspectos da historia social pouco atendidos tradicionalmente. O tema da marxinación social é un de

Unha nova entelequia: un Camiño Portugués de Nossa Senhora do Norte por Tomiño e Gondomar

Vivimos nun mundo mediático onde cada vez temos acceso a un maior abano de información de todo tipo, o que en principio resulta altamente positivo e enriquecedor pero paralelamente existe o evidente risco de carecer de elementos de discernimento e valorización para recoñecer o rigor e a falsidade, a veracidade e os falseamentos. Ven a conto esta obviedade para abordar unha breve reflexión sobre a noticia que en días pasados publicaron os medios de comunicación con este titular: Tras un año de investigación, la alcaldesa de Tomiño, Sandra González; el presidente de la Cámara Municipal de Vila Nova de Cerveira, Rui Teixeira, junto al alcalde de Gondomar, Francisco Ferreira, y la concejala de turismo de Redondela, María Castro; y el arquitecto e investigador Antonio Soliño, presentaron el «Camiño da Nosa Señora do Norte a Santiago», una variante del Camino de Santiago que pasa por el territorio que recogen ya los archivos históricos. No texto da noticia se afirma o seguinte: La invest

Un poema en galego de D. Basilio do ano 1957

A figura de D. Basilio, cóengo maxistral na catedral tudense e profesor durante varias décadas no Instituto San Paio, continua a ser lembrada por moitos tudenses pola súa erudición, especialmente no que atinxía á historia da nosa cidade como pola súa singular personalidade. Neste blog conmemoramos hai algúns anos o centenario do seu nacemento, o 14 de abril de 1911, ( https://tudensia.blogspot.com/2011/04/hoxe-centenario-do-nacemento-de-don.html ) reproducindo un breve artigo publicado no libro das festas de San Telmo dese mesmo ano  2011. Sinalabamos daquela que era unha persoa sumamente austera, todos o lembramos coa “teja” cubrindo a súa cabeza, a súa faciana morena, sempre vestindo unha raída sotana, fumando os “bisonte” sen boquilla que ofrecía a cantos a él se achegaban, a súa conversa sempre mesturada con referencias teolóxicas. Case todas as tardes, primeiro pedaleando na súa bicicleta, e anos máis tarde sobre a súa vella mobilette (algún día tivo de ser nova pero a miña le